«کوچه لره سو سپمیشم» یکی از آهنگهای محبوب و شناختهشده ترکی آذربایجانی است. این ترانه سالهاست در میان مردم ایران طرفداران زیادی دارد و بسیاری آن را زمزمه میکنند؛ اما کمتر کسی از خالق این اثر آگاهی دارد. این آهنگ توسط عزیر حاجی بیگلی، که با نام عزیز حاجی بیگف نیز شناخته میشود، خلق شده است. اگر دوست دارید بیشتر با این آهنگساز نامدار آذربایجانی آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم تا پایان این نوشته همراه ما بمانید. همچنین برای خواندن نوشتههای بیشتر درباره موسیقی میتوانید به وبلاگ ندابلاگ مراجعه کنید.
تولد و کودکی عزیر حاجی بیگلی
عزیر حاجی بیگلی در هجدهم سپتامبر ۱۸۸۵ در روستای آغجابدیع به دنیا آمد. این روستا جزو شهر شوشه بود که خود از مراکز مهم شعر و موسیقی در منطقه قفقاز به شمار میرفت. زندگی در چنین محیط فرهنگی باعث شد او از سنین کم به هنر و شعر گرایش پیدا کند. علاوه بر این، دایی عزیر هم در علاقهمند کردن او به موسیقی نقش داشت و نخستین کسی بود که به او موسیقی آموخت. عزیر از سیزده سالگی کار جدی خود در عرصه موسیقی را آغاز کرد. در همین سن، به گروه “مجنون بر سر مزار لیلی” پیوست و به همراه آنان به اجرای برنامه پرداخت.
جوانی
عزیر حاجی بیگلی از سال ۱۸۹۹ تا ۱۹۰۴ در دانشسرای شهر گوری در گرجستان تحصیل کرد. در این دوره، او با ادبیات روسی و همچنین موسیقی غربی آشنا شد. پس از پایان تحصیل، به یکی از روستاهای قرهباغ رفت و در آنجا به تدریس پرداخت. همزمان با تدریس او، انقلاب سال ۱۹۰۵ رخ داد و همین مسئله باعث شد عزیر به کار روزنامهنگاری، نوشتن مقاله و داستاننویسی روی آورد. بیشتر نوشتههای او طنز انتقادی بود و برخی از آثارش نیز درباره انقلاب مشروطیت ایران نوشته شدهاند.
گذشته از کار نویسندگی، عزیر حاجی بیگلی در زمینه موسیقی نیز فعالیتهای چشمگیری داشت. او در سال ۱۹۰۸ با خلق اپرای لیلی و مجنون، نخستین پایهگذار اپرا در جهان اسلام شناخته شد. پس از آن نیز اپراهای دیگری خلق کرد. سپس برای ادامه تحصیل در رشته موسیقی به مسکو رفت و در نهایت در هنرستان موسیقی سنپترزبورگ تحصیلات خود را کامل کرد.
فعالیتهای ارزشمند او در عرصه موسیقی باعث شد تا مسئولیتهای مهمی به او سپرده شود. عزیر حاجی بیگلی به عنوان رئیس بخش موسیقی اداره امور هنری کمیسری معارف خلق، رئیس هنرستان موسیقی دولتی آذربایجان و نیز عضو فرهنگستان علوم برگزیده شد.
حضور عزیر حاجی بیگلی در ایران
عزیر حاجیبیگلی تنها یک آهنگساز نبود؛ او با نوشتههایش در کنار مردم و در بیان خواستههایشان نیز حاضر میشد. به دلیل کارهای سیاسی که انجام میداد، در بهار سال ۱۹۱۸ ناچار شد به ایران پناه ببرد. در آن دوره، به خاطر انقلاب کمونیستی، ناآرامیهای گستردهای جریان داشت.
با این حال، عزیر حتی در دوران پناهندگی هم دست از فعالیتهای هنری برنداشت. در تابستان همان سالی که به ایران آمد، سرپرستی گروه هنرمندان ایرانی باکو را در شهرهای انزلی و رشت عهدهدار شد. پس از آن، کارهایش بارها در تهران، رشت، تبریز و انزلی به روی صحنه رفت. عزیر در طول اقامتش در ایران، تأثیر چشمگیری نیز بر نمایشهای موزیکال ایرانی گذاشت.