مرتضی حنانه، آهنگساز سرشناس ایرانی، با تلاشهای هنری ارزشمندش نقش بزرگی در پیشبرد موسیقی ایران ایفا کرد. در ادامه این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، بیشتر با زندگی و آثار این هنرمند آشنا خواهید شد.
بیوگرافی مرتضی حنانه
مرتضی حنانه در یازدهم اسفندماه سال ۱۳۰۱ در تهران به دنیا آمد. او از همان سالهای کودکی به موسیقی علاقهی زیادی داشت، تا جایی که هر وسیلهای که میتوانست صدا تولید کند را برمیداشت و با آن ابزارهایی میساخت که صداهای مختلفی ایجاد کنند.
خودش در این مورد گفته:
«شاید در آن زمان توانایی من در این حد که آلات ساده و مبتدی موسیقی را بسازم نبوده اما به هر حال چیزهایی می ساختم که صداهایی همانند صدای باد، زوزه، صدای حیوانات و صدای عجیب و غریب تولید کنند.»
حنانه از سال ۱۳۱۳ به مدت چهار سال در هنرستان عالی موسیقی تحصیل کرد و زیر نظر غلامحسین مینباشیان، اصول تئوری و عملی موسیقی غربی را یاد گرفت. در همان زمان، نواختن فلوت را نزد پیتر دولگف آموزش دید.
در آن دوره، هنرستان موسیقی ده نوازنده از چکسلواکی را برای تدریس به هنرجویان استخدام کرده بود. مرتضی حنانه یادگیری ساز هورن را زیر نظر یکی از این استادان به نام رودولف اوربانتس شروع کرد.
همکاری با ارکستر سمفونیک تهران
حنانه در ادامه فعالیتهای هنری خود به عنوان نوازنده اصلی هورن در ارکستر سمفونیک تهران مشغول به کار شد.
در سال ۱۳۳۲ خورشیدی و همزمان با برگزاری جشن هزاره بوعلی سینا، او این فرصت را یافت تا قطعات خود را با همراهی گروه کر و ارکستر سمفونیک، در برابر جمعی از شرقشناسان دعوتشده به جشن اجرا کند. این اجرا مورد تحسین چرولی، سفیر ایتالیا در آن زمان قرار گرفت و در پی آن، سفیر بورسیه هنری کشورش را به حنانه اعطا کرد. او برای ادامه تحصیل و پژوهشهای موسیقایی، به مرکز عالی موسیقی واتیکان رفت.
پس از اتمام دوره تحصیل در انستیتوی موسیقی واتیکان، حنانه به ایران بازگشت و آموزش سازبندی (ارکستراسیون) و همچنین مدیریت کلاسهای هورن در هنرستان عالی موسیقی را بر عهده گرفت.
او در مورد دوران تحصیل در ایتالیا و بازگشتش به ایران گفته است:
هنگامی که از ایتالیا به ایران آمدم، زیاد فکر کردم. حال زمانی بود که آن دانشی که آرزویش را داشتم به دست آورده بودم و فقط مانده بود، تصمیم بگیرم با آن دانش چه کار کنم و چه نوع موسیقی ارایه دهم.
اعزام به تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون
او در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، با دعوت یونسکو و از سوی رادیوی ایران، به “تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون” فرستاده شد. در آنجا بخشهایی از اثر خود به نام ارتوریو را اجرا کرد که از رادیوهای ایرلند و سوئیس نیز پخش شد. پس از راهاندازی سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران، حنانه به عنوان مشاور فعالیت خود را آغاز کرد. او کلاسهایی برای آموزش فنی خوانندگان ایجاد کرد و همچنین ارکستری از سازهای ایرانی تشکیل داد.
کتاب گامهای گمشده
این پژوهشگر برجسته، فعالیتهای علمی و هنری دیگری نیز داشت که یکی از آنها، جستوجو برای یافتن ارتباط بین دستگاههای گوناگون موسیقی ایرانی و چگونگی ساختار آنها بود. او با مطالعه آثار قدیمی مانند مقاصدالالحان و جامع الالحان عبدالقادر مراغهای، و با موشکافی در معنی و ریشهی واژههای تخصصی موسیقی و نحوهی تقسیمبندی پردههای سازهای ایرانی، و نیز با سنجیدن موسیقی ایران در برابر موسیقی روم و یونان، کوشید تا سازوکار و نظام ردیفهای موسیقی ایران را روشن کند. دستاورد این تحقیقها در کتابی با عنوان «گامهای گمشده» گردآوری شده است.
وفات
این هنرمند بزرگ سرانجام در بیست و چهارم مهرماه سال ۱۳۶۷، پس از مدتی مبارزه با بیماری سرطان، دار فانی را وداع گفت. پیکر او در کنار امامزاده طاهر در شهر کرج به خاک سپرده شد.