گاهی یک ضرب‌المثل ساده می‌تواند مفهومی عمیق را در خود جای دهد. این مثل قدیمی که می‌گوید: “چشم بسته غیب می‌گوید” به افرادی اشاره دارد که بدون داشتن دانش و آگاهی کافی، در مورد مسائل مختلف اظهارنظر می‌کنند.
این مثل معمولاً برای کسانی به کار می‌رود که بدون مطالعه و بررسی دقیق یک موضوع، با اطمینان و قاطعیت در مورد آن صحبت می‌کنند. در واقع این افراد مانند کسی هستند که چشمانش را بسته، اما ادعا می‌کند می‌تواند آینده را پیش‌بینی یا مسائل پنهان را ببیند.
این بیان معمولاً در موقعیت‌هایی استفاده می‌شود که فردی بدون داشتن تخصص لازم، اطلاعات نادرست ارائه می‌دهد یا بدون در نظر گرفتن همه جوانب، قضاوتی عجولانه دارد. این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که قبل از اظهارنظر در هر زمینه‌ای، باید دانش و آگاهی لازم را به دست آوریم و از سخن گفتن بدون پشتوانه علمی بپرهیزیم.
در این نوشته، می‌خواهیم معنی، پیشینه و مفهوم اصلی یک ضرب‌المثل کهن ایرانی را بررسی کنیم. لطفاً با ما همراه باشید.
چشم بسته غیب می گوید کنایه از چیست؟
1- غیب به دنیای پنهانی گفته می‌شود که ما قادر به دیدن یا درک آن با حواس معمولی خود نیستیم. هر چیزی که از دید ما مخفی باشد، در زبان عربی “غیب” نامیده می‌شود. برای نمونه، وقتی خورشید در افق ناپدید می‌شود، عرب‌ها می‌گویند: “غابت الشمس” که به معنای “خورشید پنهان شد” است.
حالا که معنای غیب تا حدی برایمان روشن شد، بهتر می‌توانیم درک کنیم وقتی گفته می‌شود یک فرد دانشمند یا حتی امامان از غیب آگاه بوده‌اند، منظور چیست. یعنی آن‌ها چیزهایی از جهان ماوراء طبیعت می‌دانستند که برای ما نادیده و ناشناخته است.
2- اگر بخواهیم این ضرب‌المثل را به شکل ظاهری معنا کنیم، یعنی کسی می‌تواند از غیب سخن بگوید؛ اما در واقعیت این طور استفاده نمی‌شود. معنای کنایی آن این است که فردی در مورد چیزی صحبت می‌کند که برای همه روشن و واضح است، در حالی که خودش فکر می‌کند خبر جدیدی می‌دهد!
در چنین مواقعی، به شوخی یا برای کنایه به او گفته می‌شود: “چشم بسته غیب می‌گویی؟ این را که خودمان می‌دانستیم!”
بیشتر بخوانید: ضرب‌المثل با کلمه چشم
اختصاصی-ندابلاگ