این ضرب المثل زیبا به ما یادآوری می‌کند که هر چیزی در زندگی برای هدف خاصی آفریده شده است. درست مانند چراغ که برای روشن کردن تاریکی ساخته شده، ما هم باید از هر وسیله یا توانایی در جای درست خود استفاده کنیم.
مفهوم اصلی این مثل این است که هر نعمت، استعداد یا ابزاری را باید در راه درست و برای هدف اصلی‌اش به کار ببریم. همانطور که روشن کردن چراغ در روز روشن کاری بیهوده است، استفاده نادرست از امکانات و فرصت‌ها نیز بی‌فایده خواهد بود.
این حکمت به ما می‌آموزد که در زندگی باید درک درستی از ارزش چیزها داشته باشیم و بدانیم هر چیز در کجا و چگونه به کار می‌آید. هوشمندی در این است که بدانیم چگونه از داشته‌هایمان در زمان و مکان مناسب استفاده کنیم تا بیشترین فایده را ببریم.
در این نوشته می‌خواهیم به درک مفهوم و معنای واقعی این ضرب‌المثل کهن ایرانی بپردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
معنی چراغ از بهر تاریکی نگه دار
وقتی زندگی بر وفق مرادت است و در آرامش به سر می‌بری، طوری رفتار کن که اگر روزی مشکلات و سختی‌ها از راه رسیدند، درمانده و گرفتار نشوی.
هرگز به موقعیت خوب فعلی ات مغرور نشو؛ زیرا هیچ شادی و غمی همیشگی نیست.
این مفهوم در شعر سعدی نیز به زیبایی بیان شده و معنایی نزدیک به ضرب المثل “پل های پشت سر را خراب نکن” دارد. همانطور که در پندهای سعدی می‌خوانیم:
چو به بودی طبیب از خود میازار که بیماری توان بودن دگر بار
چو باران رفت بارانی میفکن چو میوه سیر خوردی شاخ مشکن
منه بر روشنایی دل به یک بار چراغ از بهر تاریکی نگه‌دار
یعنی وقتی حالت خوب است، سلامتی ات را به خطر نینداز، چون ممکن است دوباره بیمار شوی و به درمان نیاز پیدا کنی.
وقتی باران تمام شد، کلاه بارانی ات را دور نینداز.
معنی بیت آخر این است: تمام دل و دلت را به شرایط خوب و روشنایی وقت نده (چون دنیا همیشه در حال تغییر است؛ گاهی شاد و گاهی غمگین). همیشه به فکر روزهای تاریک و مشکلات احتمالی آینده هم باش. اگر در اوج راحتی، مغرور شوی و رابطه‌هایت را قطع کنی، در روز نیاز و گرفتاری، کسی به فریادت نمی‌رسد. بنابراین همیشه میانه‌روی را در رفتارت حفظ کن.