این ضرب‌المثل برای زمانی به کار می‌رود که راز کسی آشکار شود یا کاری که در خفا انجام می‌شده است، برملا گردد.
**ریشه و داستان ضرب‌المثل:**
در گذشته، برای انتقال پیام‌های محرمانه از روش‌های مختلفی استفاده می‌کردند. یکی از این روش‌ها، نوشتن پیام روی یک تکه پارچه یا چرم (که به آن “پته” می‌گفتند) و قرار دادن آن درون یک ظرف دربسته بود. گاهی اوقات برای رساندن پیام، این ظرف را روی رودخانه رها می‌کردند تا جریان آب آن را به مقصد برساند. اما اگر ظرف وا می‌رفت یا می‌شکست، پته روی آب می‌افتاد و پیام محرمانه برای همه قابل مشاهده می‌شد و راز، برملا می‌گشت.
**معنای امروزی:**
امروزه از این ضرب‌المثل در موقعیت‌های مختلفی استفاده می‌شود. مثلاً:
* وقتی راز دوستی فاش شود.
* وقتی کار نادرست کسی که پنهان بوده، آشکار گردد.
* یا وقتی نقشه و طرح مخفیانه‌ای قبل از اجرا، لو برود.
به طور خلاصه، “پته روی آب افتادن” استعاره‌ای زیبا از **فاش شدن یک راز** است و به ما یادآوری می‌کند که هیچ رازی برای همیشه پنهان نمی‌ماند.
در این نوشته می‌خواهیم به درک مفهوم و معنای واقعی این ضرب‌المثل کهن ایرانی بپردازیم. لطفاً در ادامه با ما همراه باشید.
معنی پته روی آب افتادن ؟
۱- معنی پته: گذرنامه، بلیط / یا: وسیله‌ای مثل چوب یا سنگ که در مسیر جوی‌های آب قرار می‌دادند تا آب را نگه دارند.
پته کسی روی آب افتاد: یعنی راز او فاش شد.
۲- داستان این ضرب‌المثل: در گذشته وقتی مردم می‌خواستند آب جوی را جمع کنند، با چوب یا سنگ مسیر آن را می‌بستند و از این آب برای شستن ظرف یا کارهای دیگر استفاده می‌کردند. در فصل خشکی یا وقتی آب کم بود، بعضی‌ها شبانه و در خفا به کنار جوی‌ها می‌رفتند و با گذاشتن پته، مسیر آب را تغییر می‌دادند تا آب فقط به سمت زمین خودشان جاری شود. گاهی شدت جریان آب ناگهان زیاد می‌شد و پته‌شان را با خود می‌برد و به پایین‌دست می‌رساند.
مردم وقتی پته را روی آب شناور می‌دیدند، می‌فهمیدند که کسی مخفیانه آب را برای خودش بسته است. از آن زمان گفتند: “پته‌اش روی آب افتاد” یعنی کار پنهانی‌اش آشکار شد.
۳- پته روی آب افتادن یعنی راز کسی فاش شود و آبرویش برود.
پته کسی را روی آب ریختن نیز کنایه از افشا کردن اسرار اوست.
پیشنهاد: ضرب‌المثل “دیوار موش دارد و موش هم گوش دارد”
ضرب‌المثل‌های فارسی با موضوع آب
اختصاصی – ندابلاگ