همه چیز درباره معنی و مفهوم ضرب‌المثل «حرف حکام، ظلمت شب یلداست»
این ضرب‌المثل برای توصیف شرایطی به کار می‌رود که حرف‌ها و دستورهای افراد قدرتمند، مانند تاریکی بلندترین شب سال (شب یلدا)، همه‌جا را فرا می‌گیرد و هیچ نور و راه نجاتی در آن دیده نمی‌شود.
وقتی این مثل را به کار می‌بریم، منظور این است که فرمان‌های صادرشده از سوی حاکمان ستمگر، مانند تاریکی مطلق، فضایی از ترس و ناامیدی به وجود می‌آورد. در چنین موقعیتی، کسی توانایی بحث یا مخالفت ندارد و حرف آنان به شکل یک قانون غیرقابل‌انکار، بر همه چیز سایه می‌اندازد.
این عبارت به ما یادآوری می‌کند که در دوره‌هایی از تاریخ، قدرت مطلق در دستان عده‌ای کمی بوده و تصمیمات آنان، بدون هیچ بازخواستی، زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌داده است. این ضرب‌المثل نمادی از تسلط کامل و بی‌عدالتی حاکمان مستبد است.
در این نوشته به سراغ یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنی ایرانی رفته‌ایم و مفهوم عمیق آن را بررسی می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
صحبت حکام ظلمت شب یلداست یعنی چه؟
همنشینی با فرمانروایانی که اخلاق نیکو ندارند، مانند تاریکی مطلق است و باید از آن دوری کرد.
این بیت از جناب حافظ است:
صحبت حکام ظلمت شب يلداست
نور ز خورشيد جوی بو که برآيد
یعنی باید از حاکمانی که نشانه ستم و بی‌عدالتی هستند، فاصله گرفت و با آنان معاشرت نکرد. نور دادگری را باید از کسی که سرچشمه نیکی‌هاست درخواست کرد. امید است که این آرزو برآورده گردد.
اگر در جستجوی کمال و معنویت هستی و نور می‌طلبی، این روشنایی را نزد زمامداران نخواهی یافت؛ زیرا معاشرت با آنان همچون تاریکی بلندترین شب سال است. در مقابل، با کسانی همنشین شو که نمونه‌ای از نور خدا در دل دارند و با شنیدن سخنانشان، به یاد پروردگار می‌افتی.
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ
ترجمه: خداوند سرور کسانى است که ایمان آورده‌اند.
آنان را از تاریکی ها به سوى روشنایى به در مى‌برد
وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهُمُ الطَّاغُوتُ
ترجمه: و [لى] کسانى که کفر ورزیده‌اند، سرورانشان [همان عصیانگران=] طاغوتند
یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ
ترجمه: که آنان را از روشنایى به سوى تاریکی ها به در مى برند.
أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ
ترجمه: آنان اهل آتشند که خود، در آن جاودانند.
(آیه 257 بقره)
♦ یعنی افراد هدایت‌یافته، همیشه در پناه نور الهی قرار دارند، اما آنان که سرکشی می‌کنند، در تاریکی نادانی و گمراهی فرو رفته‌اند. پس کسی که خود در تاریکی است، نمی‌تواند نجات‌بخش دیگران باشد. به همین دلیل، باید از چنین افرادی دوری کرد، مگر برای پند و اندرز دادن.
اگر تمایل دارید همه ضرب‌المثل‌های فارسی را بیاموزید، کافیست روزانه حدود ۱۵ دقیقه وقت بگذارید و با ۱۰ ضرب‌المثل آشنا شوید.
ضرب‌المثل‌های معروف ایرانی
نظر شما در مورد این ضرب‌المثل چیست؟