یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید: “دیزی باز است، حیای گربه کجاست؟”
این جمله معمولاً در موقعیتی به کار می‌رود که کسی کار ناشایست یا خلاف ادبی انجام دهد، اما در عین حال توقع داشته باشد دیگران برایش احترام قائل شوند یا حرمت نگه دارند. مثل کسی که مرتکب خطا می‌شود، اما انتظار دارد کسی از کارش انتقاد نکند.
در این مثل، “دیزی” نماد یک فرصت یا چیز خوشمزه و در دسترس است و “گربه” نماد کسی است که می‌خواهد از آن استفاده کند، اما “حیا” یعنی شرم و ادب. در واقع این ضرب‌المثل به طعنه می‌گوید وقتی گربه می‌خواهد دیزی (آش) را بخورد، دیگر شرم و حیا برایش معنی ندارد!
در دیزی و حیای گربه !
در این نوشته می‌خواهیم به درک مفهوم و معنای واقعی این ضرب‌المثل کهن ایرانی بپردازیم. با ما در ندابلاگ همراه باشید.
معنی ضرب المثل در دیزی باز است حیای گربه کجاست
1- اگر در قابلمه غذا هم باز باشد، گربه باید شرم کند و به آن حمله نکند! این مثل نشان می‌دهد که وقتی به کسی آسان گرفته می‌شود و شرایط خوبی برایش فراهم می‌گردد، باید حیا را رعایت کند و از موقعیت سوءاستفاده نکند.
2- این ضرب‌المثل اشاره به افرادی دارد که محبت دیگران را نادیده می‌گیرند و سپاسگزار نیستند.
3- گربه در اینجا نماد افرادی است که در جامعه خیانت می‌کنند و از اختیاراتی که به آن‌ها داده شده، برای آسیب زدن به دیگران استفاده می‌کنند.
4- این ضرب‌المثل از نظر معنا به مثل «آب اگر باشد، شناگر خوبی است» نزدیک است. قابلمه غذا هم نمونه‌ای از همان آبی است که بسیاری را شناگر نشان می‌دهد!
5- وقتی کسی به دیگری محبت می‌کند، باید از او تشکر کرد. اما بعضی افراد از این لطف سوءاستفاده کرده و بیش از حد مجاز خود عمل می‌کنند. یعنی به کارهایی دست می‌زنند که به آن‌ها مربوط نیست. معمولاً به چنین افرادی می‌گویند: «خیلی بی‌حیا است!» یعنی شرم و حیا ندارد.