این ضرب‌المثل پند زیبایی درباره تمرکز بر زندگی شخصی خودمان به ما می‌دهد. مفهوم اصلی آن این است که به جای اینکه وقت و انرژی خود را صرف کارها و مشکلات دیگران کنیم، بهتر است اول به فکر بهبود شرایط خود باشیم.
در زندگی روزمره، گاهی پیش می‌آید که ما عادت دارید به دیگران توصیه کنیم که چه کار کنند یا در کارهای آنان دخالت کنیم، در حالی که ممکن است خودمان مشکلات مشابه یا بزرگ‌تری داشته باشیم که به آنها رسیدگی نکرده‌ایم. این مثل به ما یادآوری می‌کند که مانند یک باغبان، اول باید باغچه‌ی خود را مرتب و سر و سامان بدهیم و در آن بیل بزنیم تا محصول خوبی به دست آوریم. پس از آن، اگر فرصت و توانایی داشتیم، می‌توانیم به دیگران نیز کمک کنیم.
این توصیه اصلاً به معنای خودخواهی یا بی‌اعتنایی به دیگران نیست، بلکه بر عکس، تأکید دارد که وقتی خودمان در شرایط بهتری قرار بگیریم، می‌توانیم کمک مؤثرتر و واقعی‌تری به اطرافیانمان برسانیم.
در این نوشته می‌خواهیم به درک مفهوم اصلی این ضرب‌المثل کهن ایرانی بپردازیم. با ما در ندابلاگ همراه باشید.
معنی بیل‌زنی باغچه خودت را بیل بزن چیست؟
۱- معنی ساده این ضرب‌المثل این است: اگر در بیل‌زدن مهارت داری، به جای باغچه من، برو باغچه خودت را بیل بزن.
۲- مفهوم پنهان آن این است: وقتی خودت راه حل مشکلات را می‌دانی، چرا درگیر مشکل خودت هستی؟ به جای نصیحت دیگران، برو کارهای خودت را سروسامان بده.
۳- معمولاً این ضرب‌المثل خطاب به کسانی به کار می‌رود که فقط دیگران را امر و نهی می‌کنند یا از کار آنها عیب‌جویی می‌کنند، در حالی که خودشان هم کارهایشان بی‌اشکال نیست. در چنین مواقعی، فردی که مورد انتقاد قرار گرفته این جمله را به زبان می‌آورد.
۴- برای نمونه، در بسیاری از کارهای گروهی پیش می‌آید که یک نفر بیشتر از بقیه زحمت می‌کشد، اما وقتی نتیجه کارش را ارائه می‌دهد، چند نفر پیدا می‌شوند که فقط عیب‌گیری می‌کنند. آن فرد فعال هم در پاسخ می‌گوید: شما که می‌دانید چطور باید انجام شود، پس بروید خودتان انجامش دهید! (به جای اینکه فقط نظر بدهید.)
۵- اگر راه چاره را می‌دانی، اول برو کار خودت را درست کن، بعد به فکر کار دیگران باش.
۶- در اینجا «بیل‌زن» کنایه از کسی است که می‌خواهد دیگران را اصلاح کند.
۷- این ضرب‌المثل درباره عالمان بی‌عمل نیز به کار می‌رود؛ کسانی که مردم را پند می‌دهند، ولی خودشان به آن پندها عمل نمی‌کنند.