حتوا:
ضرب‌المثل “به گرد پا نرسیدن” یکی از آن اصطلاحات پرکاربردی است که در زبان فارسی برای بیان یک مفهوم کاملاً مشخص به کار می‌رود. این مثل زمانی استفاده می‌شود که بخواهیم بگوییم یک چیز یا یک شخص، اصلاً قابل مقایسه با چیز یا شخص دیگری نیست و در مقابل آن، بسیار کم‌ارزش، ناچیز یا ضعیف است.
**معنی تحت‌اللفظی:**
اگر بخواهیم به طور دقیق به کلمات نگاه کنیم، “گرد پا” به خاک و غباری اشاره دارد که روی پا می‌نشیند. این خاک معمولاً چیزی بی‌ارزش و ناچیز در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، “به گرد پا نرسیدن” یعنی حتی به اندازه‌ی آن خاک کم‌ارزش روی پا هم نبودن.
**مفهوم و کاربرد:**
هنگامی که می‌گوییم “فلان چیز به گرد پای فلان چیز دیگر نمی‌رسد”، در واقع داریم یک مقایسه انجام می‌دهیم و قصد داریم بگوییم که اولی آنقدر با دومی فاصله دارد که حتی نمی‌توان آن را در رده‌ی آن قرار داد. این فاصله می‌تواند در زمینه‌های مختلفی باشد، از جمله:
* **کیفیت:** “کیفیت این خودروی معمولی به گردپای آن خودروی لوکس هم نمی‌رسد.”
* **مقدار:** “دانش من در این زمینه به گردپای دانش شما نمی‌رسد.”
* **مقام و ارزش:** “تمام دارایی‌ام به گردپای محبت تو نمی‌رسد.”
**نمونه‌ای برای درک بهتر:**
فرض کنید یک نقاش تازه‌کار هستید و تابلویی می‌کشید. سپس کارتان را با اثر یک نقاش بزرگ و مشهور جهان مقایسه می‌کنید. در این شرایط می‌توان گفت: “نقاشی من به گردپای آثار این استاد بزرگ هم نمی‌رسد.” این جمله به خوبی نشان می‌دهد که شما خودتان هم قبول دارید که بین کار شما و کار آن استاد، یک فاصله و تفاوت عظیم وجود دارد.
در یک کلام، این ضرب‌المثل ابزاری است برای تأکید بر یک برتری بی‌چون و چرا و نشان دادن فاصله‌ای که هیچ‌گاه پر نمی‌شود.
در این نوشته، به سراغ یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنای ایرانی رفته‌ایم و مفهوم عمیق آن را بررسی می‌کنیم.
معنی به گرد پا نرسیدن چیست؟
۱- وقتی کسی با سرعت زیاد راه می‌رود یا می‌دود، ممکن است خاکی از زیر پایش بلند شود. اصطلاح «به گرد پای کسی نرسیدن» در ظاهر یعنی آن فرد آنقدر سریع حرکت می‌کند که نمی‌توانی به او برسی.
این ضرب‌المثل را گاهی این‌طور هم بیان می‌کنند: «باد به گرد او نمی‌رسد»؛ یعنی حتی باد هم با سرعت زیادش در مقایسه با او کند است.
این عبارت معمولاً به سرعت زیاد یا پیشرفت چشمگیر فرد در زندگی اشاره دارد.
۲- معنی کنایی این ضرب‌المثل که در گفتگوهای روزمره زیاد شنیده می‌شود، این است: او آنقدر ترقی کرده که تو نمی‌توانی حتی به بخش کوچکی از موفقیت‌هایش دست پیدا کنی.
توجه: نباید این ضرب‌المثل را در هر موقعیتی یا برای هر کسی به کار برد. به‌ویژه والدین باید مراقب باشند که فرزندان خود را با دیگران با این عبارت مقایسه نکنند، چون چنین مقایسه‌هایی اغلب نتیجه منفی دارد و باعث کاهش اعتماد به نفس و احساس تحقیر در کودکان می‌شود.
۳- گاهی از این ضرب‌المثل برای نشان دادن جایگاه بالای یک فرد یا مقایسه او با کسی که در سطح پایین‌تری قرار دارد استفاده می‌شود.
مثلاً به کسی که ادعای زیادی در زمینه دانش و فهم دارد، اما در واقع اطلاعات کمی دارد، می‌گویند: «فلان دانشمند آنقدر بزرگوار و آگاه است که تو حتی به گرد پایش هم نمی‌رسی، چه برسد به اینکه خودت را دانشمند بدانی!»
بیشتر بخوانید: ضرب‌المثل با پا
اختصاصی-ندابلاگ