این ضرب‌المثل زمانی به کار می‌رود که فردی به خاطر اتفاق ناخوشایندی که برای دیگری افتاده، شاد شود یا او را مسخره کند. در واقع منظور این است که شخص از دردسر یا شکست دیگری خوشحال می‌شود.
این مثل معمولاً در موقعیت‌هایی استفاده می‌شود که:
– کسی از مشکل دیگران خوشحال شود
– فردی بدون در نظر گرفتن آینده، دیگران را مسخره کند
– کسی فراموش کند که ممکن است روزی همان مشکل برای خودش هم پیش بیاید
مفهوم اصلی این عبارت هشدار می‌دهد که نباید از مشکلات دیگران شاد شد، چون هر کسی ممکن است روزی در همان شرایط قرار بگیرد.
در این نوشته می‌خواهیم به درک مفهوم اصلی این ضرب‌المثل کهن ایرانی بپردازیم. با ما در ندابلاگ همراه باشید.
معنی به ریش کسی خندیدن ؟
۱- خندیدن به ریش کسی، به معنای مسخره کردن او به شکلی زیرکانه است، طوری که خودش در لحظه متوجه نمی‌شود.
۲- ریش یکی از ویژگی‌های زیبای چهره مردان به شمار می‌آید. این ضرب‌المثل احتمالاً اشاره به این دارد که وقتی کسی را مسخره می‌کنیم، بیشترین تمسخر را متوجه چیزی می‌کنیم که برایش بسیار ارزشمند است. مردانی که ریش دارند معمولاً به آن اهمیت می‌دهند و دوست ندارند کسی آن را دستمایه خنده کند. بنابراین، “به ریش کسی خندیدن” نوعی بی‌احترامی و تمسخر است، مخصوصاً وقتی فرد به کاری که انجام می‌دهد یا چیزی که دارد، افتخار می‌کند و از مسخره شدن آن ناراحت می‌شود.
احتمالاً انتخاب کلمه “ریش” در این ضرب‌المثل به دلیل اهمیت و ارزشی است که در گذشته داشته است.
۳- این ضرب‌المثل یعنی مسخره کردن چیزی که برای فرد دیگر بسیار مهم و ارزشمند است، همان‌طور که ریش برای یک مرد ریش‌دار باارزش است.
تو خود اگر نتوانی به ریش خویش بخند
که توبه کردم و دیگر گنه نخواهم کرد
سعدی