هر چیزی که می‌خواهی داشته باشی، باید با تلاش و زحمت خودت به دست بیاوری. این مفهوم اصلی ضرب‌المثل “بخور تا توانی به بازوی خویش، که سعیت بود در ترازوی خویش” است.
این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که برای رسیدن به موفقیت و رفاه، باید روی توانایی‌ها و تلاش‌های خودمان حساب کنیم. همان‌طور که برای سیر کردن خودت باید با دستان خودت کار کنی و غذا تهیه کنی، برای همه چیزهای دیگر در زندگی نیز باید همین رویه را در پیش بگیری.
عبارت “سعیت بود در ترازوی خویش” تأکید می‌کند که میزان تلاش توست که در نهایت نتیجه کار را مشخص می‌کند. هر چقدر بیشتر و هوشمندانه‌تر تلاش کنی، نتیجه بهتری خواهی گرفت. این مثل به ما می‌گوید که به جای چشم دوختن به دیگران و کمک‌های آن‌ها، بر روی توانمندی‌های خودمان تمرکز کنیم و با اراده و پشتکار، آینده‌مان را خودمان بسازیم.
در این نوشته، معنای کلمه «مَثَل» و یک بیت از داستان «درویش و روباه» در کتاب بوستان سعدی، که مربوط به درس فارسی پایه پنجم است، بررسی می‌شود.
معنی ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش
1- یعنی اگر آدم روی پای خودش بایستد و فقط به خودش تکیه کند، در زندگی نیازمند دیگران نخواهد بود و مجبور نیست برای رفع نیازهایش دست نیاز به سوی کسی دراز کند.
2- تا جایی که می‌توانی، با نیرو و تلاش خودت، روزی و خرج زندگی‌ات را تأمین کن؛ زیرا نتیجه تمام کوشش‌هایت برای خودت ثبت می‌شود.
3- مفهوم اصلی این است که تا توان داری، با قدرت و تلاش خودت زندگی کن و نان دربیاور، بدون اینکه به کسی محتاج باشی یا منت او را بکشی.
**درباره ضرب‌المثل “بخور تا توانی به بازوی خویش، که سعیت بود در ترازوی خویش”:**
این ضرب‌المثل مردم را به کار و کوشش و دوری از تنبلی دعوت می‌کند. تلاش انسان را به یک بار ارزشمند و امیدبخش تشبیه می‌کند که زندگی او را پربار می‌سازد و باعث نمی‌شود نزد دیگران خوار و کوچک شود. هدف از این همه سفارش این است که عزت نفس چیزی نیست که بتوان آن را با چیزی معاوضه کرد. به همین دلیل، هر کس باید تمام تلاشش را بکند تا کرامت و عزت نفس خود را نگه دارد. یکی از راه‌های حفظ عزت نفس، تلاش کردن و به دست آوردن روزی از راه حلال است.
دوستان عزیز، اگر داستان یا برداشت دیگری از این ضرب‌المثل دارید، می‌توانید از بخش نظرات برای ما بنویسید.
بیشتر بخوانید: ضرب‌المثل‌های شیرین فارسی