این ضرب‌المثل به کسانی اشاره دارد که با دارایی و پول دیگران، بخشش و سخاوت می‌کنند و خود هزینه‌ای متقبل نمی‌شوند.
در گذشته، خلیفه نماینده حکومت بود و کیسه او از بیت‌المال (دارایی عمومی) پر می‌شد. بعضی از درباریان یا وابستگان، از این پول که متعلق به خودشان نبود، برای نشان دادن سخاوت و خرید محبت دیگران استفاده می‌کردند. آنها با پول خلیفه به دیگران انعام یا هدیه می‌دادند و در واقع چیزی از خود نمی‌بخشیدند.
امروزه از این ضرب‌المثل برای افرادی استفاده می‌شود که:
– با پول شرکت یا سازمان برای خودشان اعتبار و شهرت می‌خرند.
– از امکانات عمومی یا متعلق به دیگران برای دلجویی یا بخشش استفاده می‌کنند.
– در عمل، هیچ هزینه شخصی برای این بخشش‌ها نمی‌پردازند.
به بیان ساده، “از کیسه خلیفه بخشیدن” یعنی با مال دیگران دل دیگران را به دست آوردن، در حالی که خود فرد هیچ زحمتی نکشیده و از جیب خودش خرجی نکرده است.
در این نوشته می‌خواهیم ببینیم این ضرب‌المثل قدیمی و اصیل ایرانی چه معنایی دارد و چه مفهومی را می‌رساند.
معنی از کیسه خلیفه بخشیدن یعنی چه؟
۱. این ضرب‌المثل به کسی گفته می‌شود که با پول دیگران، بدون اجازه آنها، به دیگران کمک می‌کند تا خودش را فردی بخشنده و بزرگوار نشان دهد.
۲. در اینجا منظور از “خلیفه”، فرد ثروتمند است و “کیسه” نماد دارایی‌های اوست. پس اگر کسی از ثروت افراد پولدار بدون رضایت آنها استفاده کند، مصداق این مثل می‌شود.
۳. گاهی این ضرب‌المثل در موقعیت‌های غیرمالی هم کاربرد دارد. برای مثال، وقتی فرزندی بدون اطلاع پدرش، به نام او به دیگران قول و وعده می‌دهد، در این حالت نیز می‌گویند او “از کیسه خلیفه می‌بخشد”.
۴. افراد خسیس و بخیل که حاضر نیستند از دارایی خودشان خرج کنند، معمولاً چشم به اموال دیگران دارند. حتی وقتی می‌خواهند به کسی هدیه بدهند، سعی می‌کنند آن را از جیب دیگری بپردازند. در چنین مواقعی می‌گویند بخشش او از مال خودش نیست، بلکه از کیسه خلیفه است.
۵. در واقع، این شخص برای رسیدن به خواسته‌ها و اهدافش، از سرمایه و امکانات دیگران استفاده می‌کند.