سلام به شما پدرها و مادرهای عزیز. امروز می‌خواهیم درباره موضوعی حرف بزنیم که احتمالاً ذهن خیلی از شما را درگیر کرده: بیش‌فعالی یا همان ADHD. من در این نوشته قصد دارم با زبانی راحت و صمیمی، اطلاعات مفیدی درباره این موضوع، مخصوصاً در فرهنگ آلمانی‌ها، در اختیارتان بگذارم.
**در این نوشته می‌خوانید:**
بیش‌فعالی چیست؟ (ADHS)
نشانه‌های بیش‌فعالی در بچه‌ها
دلایل بیش‌فعالی: نگاهی به نظر متخصصان آلمانی
چگونه بیش‌فعالی در آلمان تشخیص داده می‌شود؟
راه‌های درمان بیش‌فعالی در آلمان
۱. درمان با دارو
۲. درمان بدون دارو و روش‌های کامل‌نگر
چطور با بیش‌فعالی در آلمان زندگی کنیم: راهنمای کاربردی برای والدین
سختی‌ها و راه‌های دریافت کمک
راهکارهای ساده و عملی برای پدر و مادرها
پرسش‌های رایج
بیش‌فعالی چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟
چطور می‌توانیم به کودک بیش‌فعال کمک کنیم؟
آیا بیش‌فعالی فقط مربوط به بچگی است یا در بزرگسالی هم ادامه پیدا می‌کند؟
بیش فعالی چیست؟ (ADHS)
بیش‌فعالی که نام کامل آن “اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی” است، یک تفاوت در رشد سیستم عصبی به شمار می‌آید. این شرایط معمولاً از زمان کودکی آغاز می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی نیز همراه فرد باقی بماند. ویژگی‌های اصلی آن شامل سه مورد است: مشکل در حفظ توجه، فعالیت بدنی بسیار زیاد و انجام کارهای ناگهانی بدون فکر. این ویژگی‌ها می‌توانند کارکرد طبیعی فرد در زندگی روزمره را با چالش مواجه کنند. در کشور آلمان، پزشکان و متخصصان برای اشاره به این اختلال از اصطلاح “Aufmerksamkeitsdefizit-Hyperaktivitätsstörung” استفاده می‌کنند که به صورت مخفف “ADHS” نوشته و خوانده می‌شود.
علائم بیش فعالی در کودکان
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی معمولاً چند نشانه مشخص دارند که عبارت‌اند از:
**عدم تمرکز کافی:**
این کودکان معمولاً در حفظ توجه خود روی کارها یا حتی هنگام بازی کردن مشکل دارند.
**تحرک و بی‌قراری زیاد:**
آنها اغلب در حالت حرکت هستند، به سختی آرام می‌نشینند و معمولاً در جای خود بی‌قرارند.
**عملکرد بدون تامل:**
این دسته از کودکان معمولاً بدون فکر کردن عمل می‌کنند، صحبت دیگران را قطع می‌کنند و در نوبت‌های بازی تحمل کمی دارند.
برای اینکه بیش‌فعالی تشخیص داده شود، این علائم باید دست‌کم شش ماه ادامه داشته باشند و در دو محیط مختلف (مانند خانه و مدرسه) دیده شوند.
علل بیش فعالی: نگاهی به دیدگاه‌های آلمانی
پژوهشگران در آلمان و سایر کشورهای جهان معتقدند که بیش‌فعالی معمولاً نتیجه ترکیبی از دلایل ژنتیکی و محیطی است. بر اساس مطالعاتی که انجام داده‌ام، نقش عوامل ارثی بسیار پررنگ است. اگر پدر یا مادر سابقه ADHD داشته باشند، احتمال اینکه فرزندشان نیز به این اختلال دچار شود، بیشتر خواهد بود.
**عوامل ژنتیکی:**
مطالعات نشان می‌دهند که بیش‌فعالی می‌تواند در بین اعضای یک خانواده به ارث برسد.
**تفاوت‌های مغزی:**
بررسی‌های انجام‌شده روی تصاویر مغز نشان می‌دهد که در برخی نواحی مغز افراد مبتلا به بیش‌فعالی، از نظر اندازه و عملکرد، تفاوت‌هایی وجود دارد.
**عوامل محیطی:**
عواملی مانند مصرف سیگار یا الکل در دوران بارداری، تولد نوزاد پیش از موعد مقرر، یا کم‌وزن بودن نوزاد در زمان تولد نیز ممکن است خطر بروز ADHS را افزایش دهند.
تشخیص و ارزیابی بیش فعالی در آلمان
در آلمان، تشخیص اختلال بیش‌فعالی با همکاری چندین متخصص انجام می‌شود و فقط یک پزشک به تنهایی در مورد آن تصمیم‌گیری نمی‌کند. از تجربه خودم می‌دانم که گروه تشخیص معمولاً شامل این افراد است: پزشک کودکان، روانپزشک کودک و نوجوان، روانشناس و کارشناس امور تربیتی.
روند تشخیص معمولاً این مراحل را دنبال می‌کند:
– گفت‌وگو با پدر و مادر و خود کودک: در این مرحله اطلاعات کاملی از تاریخچه رشد، رفتارهای کودک و وضعیت درسی او جمع‌آوری می‌شود.
– مشاهده رفتار کودک: در برخی موارد، متخصصان، کودک را در موقعیت‌های گوناگون مانند مدرسه زیر نظر می‌گیرند.
– پر کردن پرسشنامه‌ها: پدر و مادر و معلمان با تکمیل فرم‌های ویژه، به ارزیابی نشانه‌های بیش‌فعالی کمک می‌کنند.
– معاینه جسمی و آزمایش‌های پزشکی: این کار برای اطمینان از نبودن بیماری‌های دیگر با نشانه‌های مشابه بیش‌فعالی انجام می‌شود.
– ارزیابی روانی و شناختی: این مرحله نیز برای شناسایی اختلالات احتمالی دیگر یا مشکلات یادگیری کودک صورت می‌گیرد.
درمان‌های بیش فعالی در آلمان
در آلمان، برای درمان بیش‌فعالی معمولاً از یک برنامه درمانی کامل استفاده می‌شود که هم دارو و هم روش‌های بدون دارو را در بر می‌گیرد. من به عنوان پدر یا مادر، همیشه تلاش می‌کنم بهترین راه‌ها را برای کمک به فرزندم پیدا کنم و این روش ترکیبی را بسیار مؤثر و مفید دیده‌ام. اگر قصد یادگیری زبان آلمانی را دارید، بهترین آموزشگاه زبان آلمانی در کرج می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
۱. درمان‌های دارویی
وقتی که نشانه‌های بیش‌فعالی و کم‌توجهی آنقدر شدید باشند که زندگی روزمره کودک را با مشکل جدی روبه‌رو کنند، ممکن است پزشک استفاده از دارو را پیشنهاد کند.
**داروهای محرک (Stimulanzien):**
این گروه از داروها، مانند متیل‌فنیدیت (Methylphenidat)، از رایج‌ترین داروها برای درمان ADHS محسوب می‌شوند. کارکرد آنها به این شکل است که میزان دوپامین و نوراپینفرین در مغز را افزایش می‌دهند. این تغییرات باعث می‌شود تمرکز کودک بهتر شود و از شدت بیش‌فعالی او کاسته شود.
**داروهای غیرمحرک (Nicht-Stimulanzien):**
اگر داروهای محرک برای کودک کارایی نداشته باشند یا عوارض ناخوشایندی ایجاد کنند، داروهای غیرمحرک مانند اتوموکستین (Atomoxetin) تجویز می‌شوند.
توجه داشته باشید که انتخاب نوع درمان دارویی باید حتماً زیر نظر پزشک متخصص انجام شود و پس از بررسی کامل فواید و خطرات احتمالی، تصمیم نهایی گرفته شود.
۲. درمان‌های غیر دارویی و رویکردهای جامع
در آلمان، تمرکز اصلی بر روی روش‌های درمانی است که از دارو استفاده نمی‌کنند و همچنین بر حمایت از خانواده‌ها تأکید زیادی می‌شود. به باور من، این راهکارها نقش بسیار مهمی در بهتر کردن زندگی کودکان و خانواده‌های آنان ایفا می‌کنند.
**آموزش والدین:** در این برنامه‌ها، به پدر و مادرها آموزش داده می‌شود که چطور رفتار فرزند خود را مدیریت کنند، کارهای خوب او را تشویق نمایند و فضای خانه را برایش مناسب‌تر کنند. خود من هم در این کلاس‌ها شرکت کرده‌ام و واقعاً کاربردی و مفید بوده‌اند.
**درمان رفتاری:** این نوع درمان به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند احساسات و رفتار خود را بهتر کنترل کنند، راه‌های مقابله با دشواری‌ها را یاد بگیرند و رفتارهای درست در جمع را تمرین کنند.
**حمایت مدرسه:** مدرسه‌ها در آلمان سهم بزرگی در کمک به کودکان دارای بیش‌فعالی دارند. این کمک می‌تواند شامل برنامه‌ریزی ویژه برای هر دانش‌آموز، کلاس‌های تقویتی و فراهم کردن فضای آرام برای یادگیری باشد.
**ورزش و تحرک:** فعالیت بدنی منظم و ورزش می‌تواند به کاهش بی‌قراری و افزایش دقت و تمرکز کودکان کمک کند.
**تغییر در خورد و خوراک:** اگرچه دلایل علمی محکمی درباره تأثیر مستقیم نوع غذا بر بیش‌فعالی وجود ندارد، اما بعضی از والدین با حذف کردن برخی مواد مانند رنگ‌های خوراکی و شکرهای مصنوعی، نتایج خوبی دیده‌اند. بهتر است پیش از هر تغییر اساسی در برنامه غذایی کودک، با یک کارشناس تغذیه مشورت شود.
**آموزش مهارت‌های اجتماعی:** گاهی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی در ارتباط برقرار کردن با دیگران مشکل دارند. این آموزش‌ها به آنان یاد می‌دهد که چطور دوست پیدا کنند و دوستی‌های خود را حفظ نمایند.
زندگی با بیش فعالی در آلمان: تجربیات عملی برای والدین
زندگی با یک کودک بیش‌فعال می‌تواند روزهای سختی داشته باشد، اما خوشبختانه در آلمان کمک‌های فراوانی برای خانواده‌ها در نظر گرفته شده است. من خودم این شرایط را به خوبی می‌شناسم و دوست دارم چند تجربه و راهکار مفید را با شما در میان بگذارم.
چالش‌ها و پشتیبانی
به عنوان یک پدر یا مادر، یکی از سخت‌ترین کارها برای من این بود که بفهمم و بپذیرم فرزندم بیش‌فعالی دارد. این پذیرش فقط از طریق یادگیری و پشتیبانی مناسب ممکن شد. در آلمان، گروه‌های زیادی برای حمایت از والدین تشکیل شده که فرصت تبادل نظر و دریافت راهنمایی را فراهم می‌کنند.
گروه‌های حمایتی (Selbsthilfegruppen): این گروه‌ها محیطی امن برای پدرها و مادرها هستند تا بتوانند نگرانی‌ها، مشکلات و حتی پیشرفت‌های خود را با دیگران در میان بگذارند. حضور در این جلسات باعث شد من کمتر احساس تنهایی کنم و راهکارهای کاربردی زیادی از والدین دیگر یاد بگیرم.
مشاوره روانشناسی: روانشناسان می‌توانند به خانواده‌ها کمک کنند تا با فشارهای ناشی از بزرگ کردن کودکی با بیش‌فعالی کنار بیایند و روش‌های مؤثری برای مدیریت شرایط پیدا کنند.
کمک‌های مالی و حقوقی: در آلمان، بعضی از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی می‌توانند از کمک هزینه‌های مالی یا سایر حمایت‌های دولتی بهره‌مند شوند. این حمایت‌ها می‌توانند بخشی از هزینه‌های درمان و آموزش کودک را پوشش دهند.
نکات عملی برای والدین
| فارسی | آلمانی | توضیح |
|---|---|---|
| بیش‌فعالی | Hyperaktivität | اصطلاح عمومی برای بیش‌فعالی |
| کودک بیش‌فعال | hyperaktives Kind | توصیف کودک |
| بیش‌فعال بودن | hyperaktiv sein | فعل + صفت |
| ADHD / اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی | ADHS (Aufmerksamkeitsdefizit-/Hyperaktivitätsstörung) | اصطلاح رسمی در آلمان |
| اختلال توجه | Aufmerksamkeitsstörung | مشکل تمرکز |
| مشکل تمرکز | Konzentrationsprobleme | از علائم ADHS |
| آرام نشدن / بی‌قراری | Unruhe / Rastlosigkeit | رفتارهای مرتبط |
| تکانشی بودن | Impulsivität | عجله و رفتارهای بدون فکر |
| آزمایش/تشخیص ADHS | ADHS-Diagnose | روند بررسی |
| درمان ADHS | ADHS-Behandlung | شامل روان‌درمانی، دارو، تمرین‌ها |
برنامه‌ریزی و پایبندی به آن: داشتن یک برنامه روزانه ثابت و منظم به کودک احساس امنیت می‌دهد و باعث می‌شود زندگی برای او قابل پیش‌بینی‌تر باشد. من برای پسرم یک برنامه روزانه با تصویر درست کردم که ساعت بیدار شدن، خوردن صبحانه، رفتن به مدرسه، وقت بازی و زمان خواب را نشان می‌داد.
فضای آرام و به دور از شلوغی: سعی کنید فضای خانه را تا جای ممکن آرام و مرتب نگه دارید. کم کردن عوامل حواس‌پرتی می‌تواند به تمرکز بهتر کودک کمک کند.
توجه به رفتارهای خوب: به جای اینکه فقط روی کارهای نادرست کودک تمرکز کنید، رفتارهای مثبت و خوب او را تحسین کنید و مورد تشویق قرار دهید. این کار باعث تقویت اعتماد به نفس او می‌شود.
فعالیت‌های لذت‌بخش: برنامه‌ریزی برای کارهایی که کودک دوست دارد و در آنها می‌درخشد، بسیار مهم است. این قبیل فعالیت‌ها می‌توانند به افزایش عزت نفس و مهارت‌های ارتباطی او کمک کنند.
همکاری با مدرسه: در ارتباط بودن مداوم با معلمان و مسئولان مدرسه برای هماهنگی در روش‌ها و حمایت از کودک در محیط آموزشی بسیار مهم است.
مراقبت از خود والدین: یادتان نرود که مراقبت از خودتان هم اهمیت زیادی دارد. پدر و مادری که خسته و تحت فشار هستند، نمی‌توانند پشتیبان خوبی برای فرزندشان باشند. اختصاص زمان برای استراحت و انجام کارهای آرامش‌بخش می‌تواند در این مسیر سخت به شما کمک کند.
برای آگاهی از بهترین مراکز آموزش زبان آلمانی در شهر رشت، از صفحه بهترین آموزشگاه زبان آلمانی در رشت دیدن فرمایید.در پایان، بیش‌فعالی یا ADHS یک شرایط پیچیده است که نیاز به درک و راهکارهای مختلف دارد. با تشخیص به موقع، درمان مناسب و حمایت پیوسته از سوی خانواده و جامعه، کودکان دارای بیش‌فعالی می‌توانند زندگی موفق و پرباری داشته باشند. من باور دارم که با آگاهی و همدلی می‌توانیم آینده‌ای روشن‌تر برای کودکانمان فراهم کنیم.اگر به اطلاعات بیشتری در مورد ADHS نیاز دارید، به واژه‌نامه مراجعه کنید.
سوالات متداول
بیش فعالی چیست و چه علائمی دارد؟
اختلال بیش‌فعالی (ADHD) یک شرایط مربوط به رشد مغز است که با سه ویژگی اصلی شناخته می‌شود: بی‌توجهی، فعالیت زیاد و انجام کارهای ناگهانی بدون فکر. این نشانه‌ها باید دست‌کم به مدت شش ماه ادامه داشته باشند و در دو محیط مختلف (مانند خانه و مدرسه) دیده شوند.
افراد دارای مشکل بی‌توجهی معمولاً در حفظ تمریز مشکل دارند، کارهای خود را فراموش می‌کنند و در منظم کردن فعالیت‌های روزانه ناتوان هستند. نشانه‌های بیش‌فعالی نیز شامل بی‌قراری جسمی، ناتوانی در ثابت نشستن و پرحرفی است. تکانشگری هم به این معناست که فرد بدون فکر کردن عمل می‌کند، میان صحبت دیگران می‌پرد و به سختی می‌تواند منتظر نوبت خود بماند.
چگونه می‌توان به کودک مبتلا به بیش فعالی کمک کرد؟
برای کمک به کودکی که بیش‌فعالی دارد، بهتر است از روش‌های گوناگونی با هم استفاده شود. این راهکارها شامل این موارد هستند:
* **دارو درمانی:** در صورتی که پزشک متخصص آن را لازم بداند و نسخه کند.
* **درمان از طریق رفتار:** به کودک کمک می‌کند تا بتواند احساسات و رفتارش را بهتر مدیریت کند و با دیگران ارتباط خوبی برقرار کند.
* **آموزش به پدر و مادر:** والدین روش‌های کاربردی برای کنترل و هدایت رفتار فرزندشان یاد می‌گیرند.
* **برنامه‌ریزی و نظم روزانه:** داشتن یک برنامه ثابت در خانه، به کودک آرامش می‌دهد و باعث می‌شود بداند در طول روز چه اتفاقاتی در پیش است.
* **همکاری با مدرسه:** ایجاد ارتباط با معلمان و مسئولان مدرسه برای فراهم کردن محیطی حمایت‌گر در زمان درس خواندن.
* **ورزش و تحرک کافی:** فعالیت بدنی منظم به کاهش نشانه‌های بیش‌فعالی و تقویت توجه و تمرکز کودک کمک می‌کند.
آیا بیش فعالی تنها یک مشکل کودکانه است یا می‌تواند در بزرگسالی هم ادامه یابد؟
در گذشته، بسیاری فکر می‌کردند که بیش‌فعالی تنها مربوط به دوران کودکی است و با گذر زمان از بین می‌رود. اما تحقیقات جدید نشان داده است که این اختلال می‌تواند تا بزرگسالی نیز همراه فرد باقی بماند. تقریباً در دو سوم کودکانی که بیش‌فعالی دارند، نشانه‌هایی از این اختلال در سال‌های بعدی زندگی نیز دیده می‌شود. البته این علائم در بزرگسالان ممکن است شکل دیگری به خود بگیرد؛ برای مثال، به جای شیطنت و تحرک زیاد، به صورت بی‌قراری درونی، مشکل در برنامه‌ریزی، مدیریت زمان و حفظ رابطه با دیگران ظاهر شود. تشخیص به موقع و دریافت درمان مناسب در بزرگسالی نیز می‌تواند تاثیر زیادی در بهتر شدن زندگی این افراد داشته باشد.