همه چیز درباره معنی و ریشه‌ی ضرب المثل «پاشنه آشیل»
حتماً شما هم اصطلاح «پاشنه آشیل» را شنیده‌اید. این ضرب‌المثل به نقطه ضعف یا نقطه حساس یک فرد، گروه یا حتی یک طرح و برنامه گفته می‌شود. یعنی جایی که با وجود همه‌ی قوت‌ها و برتری‌ها، آسیب‌پذیر است و اگر مورد هدف قرار بگیرد، می‌تواند باعث شکست کامل شود.
داستان این ضرب‌المثل از کجا آمده است؟
داستان آن به افسانه‌های یونان باستان برمی‌گردد و مربوط به قهرمانی به نام «آشیل» است. مادر آشیل، «تتیس»، برای این که پسرش را در برابر هر گونه آسیبی مصون کند، وقتی او نوزاد بود، بدنش را در رودخانه‌ای مقدس به نام «استیکس» فرو برد. آب این رودخانه هر کسی را که در آن شسته شود، شکست‌ناپذیر می‌کند.
اما یک مشکل کوچک وجود داشت: تتیس، آشیل را از پاشنه‌ی پایش نگه داشته بود تا در آب فرو نرود. به همین خاطر، تنها آن نقطه از بدنش با آب رودخانه تماس پیدا نکرد و در نتیجه، تنها پاشنه‌ی پایش آسیب‌پذیر و ضعیف باقی ماند.
سال‌ها بعد، در جنگ معروف «تروا»، آشیل که به جنگاوری بی‌نظیر و شکست‌ناپذیر مشهور بود، با تیری زهرآلود مورد هدف قرار گرفت. آن تیر دقیقاً به پاشنه‌ی پای او اصابت کرد و همین نقطه ضعف کوچک، باعث مرگ این قهرمان بزرگ شد.
به این ترتیب، اصطلاح «پاشنه آشیل» برای اشاره به نقطه ضعف مرگبار و آسیب‌پذیر در میان نقاط قوت بسیار، در بین همه‌ی مردم جهان رایج شد.
در این بخش، به بررسی معنی و مفهوم این ضرب‌المثل ایرانی می‌پردازیم. در ادامه با هم همراه می‌شویم تا بیشتر با آن آشنا شویم.
پاشنه آشیل کنایه از چیست؟
۱- این جمله به این معنی است که بعضی افراد با پیدا کردن نقطه ضعف دیگران و دست گذاشتن روی آن، سعی می کنند آن‌ها را شکست دهند.
۲- بعضی آدم‌ها با اینکه در ظاهر قوی و توانمند به نظر می‌رسند، اما یک نقطه حساس یا ضعف درونی دارند. اگر کسی به آن نقطه اشاره کند، آن فرد ممکن است به کلی روحیه خود را از دست بدهد و نتواند از خودش دفاع کند.
(البته این اتفاق معمولاً برای کسانی می‌افتد که اعتماد به نفس پایینی دارند. در مقابل، افراد با اعتماد به نفس بالا سعی می‌کنند نقاط ضعف خود را مخفی نگه دارند و اگر کسی هم آن را فهمید، طوری رفتار می‌کنند که آن نقطه ضعف برایشان اهمیتی نداشته باشد.)
مثلاً ممکن است نقطه ضعف کسی شکل بینی‌اش باشد و از حرف زدن درباره آن خجالت بکشد. اگر کسی به بینی‌اش اشاره کند، ممکن است سریع ناراحت شود و کنترل خود را از دست بدهد.
اما اگر روحیه قوی داشته باشد، می‌تواند این موضوع را به راحتی و حتی با خنده پاسخ دهد و اجازه ندهد دیگران از این طریق او را اذیت کنند.
حتی می‌تواند آنقدر روی ویژگی‌های مثبت خودش – مثل شخصیت بزرگ، دانش و ادب – کار کند که دیگر کسی به آن نقطه ضعف توجهی نکند.
انسان‌های قوی می‌دانند چطور از نقاط ضعفشان فرصت بسازند و آن‌ها را به نقطه قوت تبدیل کنند.
نقاط ضعف روحی، بسیار خطرناکتر از نقاط ضعف جسمی و فیزیکی هستند!
ممکن است نقطه ضعف اصلی یک فرد، حسادت باشد! برای نمونه، شاید او در نظر دیگران فردی با شخصیتِ خوب و دوست‌داشتنی به نظر برسد، اما به محض اینکه شاهد موفقیت دیگران می‌شود، روحیه‌اش تیره می‌گردد. در چنین مواقعی، حتی نمی‌توان با او ارتباط برقرار کرد. صورتش از ناراحتی و خشم پر می‌شود. این همان نقطه ضعف بزرگ و آسیب‌پذیر است که تا زمانی که درمان نشود، هم زندگی خود فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هم بر زندگی اطرافیانش تأثیر منفی می‌گذارد.
ریشه ضرب المثل پاشنه آشیل
این داستان یک اصل افسانه‌ای و کهن دارد که به طور خلاصه آن را بیان می‌کنیم. آشیل، یکی از سرداران بزرگ یونان باستان بود. وقتی او به دنیا آمد، مادرش او را از پاشنه پا گرفت و تمام بدنش را در رودی جادویی فرو برد تا قدرتی فوق‌العاده به او ببخشد. بعد از این کار، همه جای بدن آشیل به جز قسمتی که دست مادرش به آن خورده بود (یعنی پاشنه پا) در برابر هر آسیبی مقاوم شد.
آشیل در تمام نبردها به خاطر این قدرت خارق‌العاده پیروز می‌شد و سرزمین‌های زیادی را گشود. تا این که دشمنانش فهمیدند تنها نقطه ضعف او پاشنه پایش است. در یک جنگ، با پرتاب یک تیر به پشت پای او، باعث شدند که آشیل سقوط کند و سپاهش شکست بخورد.
از آن زمان به بعد، وقتی بخواهند به نقطه آسیب‌پذیر یک فرد یا موضوعی اشاره کنند، می‌گویند: “آن چیز، پاشنه آشیل اوست!”
◊ تاندون آشیل قوی‌ترین و بلندترین تاندون در پای انسان است که عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه پا متصل می‌سازد. (ویکی پدیا)
اگر دوست دارید همه ضرب‌المثل‌های فارسی را یاد بگیرید، کافی است روزی پنج دقیقه وقت بگذارید و با ده ضرب‌المثل آشنا شوید.
ضرب‌المثل‌های معروف فارسی
نظر شما درباره این ضرب‌المثل چیست؟
اختصاصی ندابلاگ