حتوا:
هر ضرب‌المثل قصّه‌ای پندآموز در خود دارد. یکی از این حکایت‌های معروف، داستان مردی است که می‌خواست لقمه بزرگی بردارد اما نتوانست آن را بخورد.
روزی روزگاری، مرد گرسنه‌ای بود که یک تکه نان پیدا کرد. او آنقدر گرسنه بود که می‌خواست تمام نان را یک‌باره در دهان بگذارد. اما وقتی این کار را کرد، نان در گلویش گیر کرد. آنقدر بزرگ بود که نه می‌توانست آن را بجود و نه قورت بدهد. این اتفاق باعث شد هم درد بکشد و هم از خوردن آن نان محروم بماند.
اگر او همان نان را به تکه‌های کوچک تقسیم می‌کرد، می‌توانست به راحتی و با لذت آن را بخورد و شکمش را سیر کند.
این داستان به ما می‌گوید که در زندگی برای رسیدن به خواسته‌هایمان باید اندازه‌گیری درست داشته باشیم. اگر هدفتان بیش از اندازه توانایی‌تان باشد، نه تنها به آن نمی‌رسید، بلکه ممکن است خودتان را نیز دچار مشکل کنید. چه در کار و کسب درآمد، چه در برنامه‌ریزی‌های روزمره و چه در روابط با دیگران، همیشه باید قدم‌ها را به اندازه توان برداریم.
پس یادمان باشد: همیشه باید لقمه را به اندازه دهان برداشت.
معنی لقمه را به اندازه دهانت بردار یعنی چه؟
در این نوشته می‌خواهیم ببینیم این ضرب‌المثل قدیمی و اصیل ایرانی چه معنایی دارد و چه مفهومی را می‌رساند. با ما در ندابلاگ همراه باشید.
معنی ضرب المثل لقمه را باید به اندازه دهان برداشت
لقمه‌ای که بیش از حد بزرگ باشد، در دهان جا نمی‌شود و لقمه‌ای که خیلی کوچک باشد، گرسنگی را رفع نمی‌کند. به همین دلیل گفته می‌شود: لقمه را به اندازه دهانت بردار؛ یعنی هر کاری را به اندازه توان و ظرفیت خود انجام بده، نه کمتر و نه بیشتر.
این ضرب‌المثل تأکید می‌کند که هر فرد باید در حد توانایی‌های خود عمل کند و از انجام کارهای سخت‌تر از حد توان خودداری کند، چون در غیر این صورت ممکن است شکست بخورد.
همچنین از این عبارت زمانی استفاده می‌شود که کسی کاری برخلاف شأن و موقعیت خود انجام دهد یا در انجام کاری زیاده‌روی کند.
گاهی نیز این ضرب‌المثل برای افرادی به کار می‌رود که با دیگران، به ویژه بزرگترهای خود، با بی‌ادبی و گستاخی برخورد می‌کنند. به چنین افرادی گفته می‌شود: لقمه را به اندازه دهانت بردار!
در واقع، کلمه‌هایی که بر زبان می‌آوریم، مانند لقمه‌ای هستند که می‌خوریم. همانطور که یک فرد عاقل لقمه‌ای بزرگ‌تر از گنجایش دهانش برنمی‌دارد، در صحبت کردن نیز از کلمه‌هایی استفاده نمی‌کند که در شأن او نیستند.
این ضرب‌المثل از نظر معنا به ضرب‌المثل “پا را از گلیم خود درازتر کردن” نزدیک است.