همانطور که می‌دانید، ضرب‌المثل‌ها در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارند و هر کدام درس کوچکی از زندگی را در خود جای داده‌اند. یکی از این ضرب‌المثل‌های پرمعنی، “سنگ مفت، گنجشک مفت” است.
این جمله به موقعیت‌هایی اشاره دارد که چیزی را بدون زحمت و رایگان به دست می‌آوریم. در چنین مواردی، معمولاً آن چیز ارزش واقعی ندارد یا حتی ممکن است دردسرساز شود. در گذشته وقتی کسی سنگی را بدون هزینه پیدا می‌کرد، ممکن بود آن را به سمت گنجشکی پرتاب کند. اما چون سنگ بهای چندانی نداشت، از دست دادن آن هم اهمیتی نداشت.
این مثل به ما یادآوری می‌کند که معمولاً چیزهای باارزش، به راحتی و بدون تلاش به دست نمی‌آیند. اگر چیزی خیلی ارزان یا رایگان به نظر برسد، باید در مورد ارزش واقعی آن بیشتر فکر کنیم. در زندگی، چه در خرید اجناس، چه در روابط با دیگران و چه در فرصت‌های پیش‌آمده، خوب است این ضرب‌المثل را به خاطر بسپاریم تا تصمیم‌های بهتری بگیریم.
در این نوشته، با هم به سراغ یکی از ضرب‌المثل‌های پرمعنی و پرکاربردی که در کتاب فارسی پنجم دبستان آمده است می‌رویم و معنی و مفهوم آن را بررسی می‌کنیم.
معنی ضرب المثل سنگ مفت، گنجشک مفت چیست؟
از فرصت‌هایی که پیش می‌آید استفاده کن، شاید باعث موفقیتت شود. حتی اگر سودی هم نداشته باشد، ضرری برایت ندارد.
معنای اصلی این است که فرد کاری را انجام می‌دهد که انجامش هیچ هزینه یا زیانی برایش ندارد، اما ممکن است سود و فایده‌ای هم برایش داشته باشد.
این ضرب المثل معمولاً در مورد کسانی به کار می‌رود که از انجام کاری می‌ترسند، در حالی که آن کار هیچ ضرری برایشان ندارد.
**کاربرد ضرب المثل “سنگ مفت، گنجشک مفت”:**
این ضرب المثل زمانی استفاده می‌شود که کسی در انجام دستور یا درخواست دیگری کوتاهی یا تنبلی می‌کند و به خاطر ترس از شکست، اصلاً آن کار را انجام نمی‌دهد. در این شرایط، با گفتن این ضرب المثل به او یادآوری می‌کنیم که انجام این کار هیچ شکست یا ضرری در پی ندارد. فقط می‌توانی چند بار آن را تکرار کنی تا به نتیجه دلخواه برسی. مانند پرتاب تیر در تاریکی است که ممکن است به هدف بخورد.