این ضرب‌المثل در موقعیت‌هایی به کار می‌رود که فردی برای فرار از مسئولیت یا پرداخت پول، خود را به درماندگی و بی‌پولی می‌زند.
مثلاً تصور کنید شخصی بدهی زیادی دارد و طلبکاران به دنبال او هستند. به جای اینکه سعی کند قرضش را بدهد، نقش فردی بی‌پول و بی‌چاره را بازی می‌کند تا دیگران از او گذشت کنند. در واقع او “سر کیسه را شل می‌کند”، یعنی طوری رفتار می‌کند که انگار کیسه‌اش خالی است و چیزی برای دادن ندارد.
این مثل معمولاً برای افرادی استفاده می‌شود که با این حیله می‌خواهند از زیر بار تعهدات مالی خود شانه خالی کنند.
در این نوشته می‌خواهیم ببینیم این ضرب‌المثل کهن ایرانی چه معنایی دارد و چه مفهومی را می‌رساند.
معنی سرکیسه را شل کردن چیست؟
1- به جای خست و تنگ‌چشمی، سخاوت و بخشندگی داشته باش.
2- “سر کیسه را شل کن” کنایه از این است که کیسه پولت را آنقدر محکم نبند که نتوانی از آن استفاده کنی یا به دیگران کمک کنی! کمی آن را باز بگذار تا بتوانی از پول‌هایت بهره ببری. مراقب باش جیب‌هایت از بی‌استفادگی گردنکبند نگیرند!
3- این ضرب‌المثل در گفتگوهای روزانه برای افرادی به کار می‌رود که باوجود دارا بودن، همچون نیازمندان زندگی می‌کنند. اطرافیان از روی دلسوزی به آنان می‌گویند: اگر به دیگران کمک نمی‌کنی، حداقل خودت را از این شرایط سخت نجات بده.
4- گاهی شخصی برای خودش هزینه می‌کند، اما وقتی فردی در شرایط سخت از او درخواست کمک می‌کند، آنقدر بهانه می‌آورد که موجب پشیمانی قرض‌گیرنده می‌شود. در چنین مواقعی، آشنایان برای نرم کردن دل فرد خسیس میانجی‌گری می‌کنند و می‌گویند: کمی دستت را باز کن و به او کمک کن. وقتی وضعش بهتر شد، پولت را پس می‌دهد.
کیسه‌مان را آنقدر سفت نبندیم که دسترسی به آن غیرممکن شود (خست) و آنقدر هم شل نکنیم که هرلحظه در آن دست ببریم (اسراف).
پیشنهادی: معنی ضرب‌المثل “نم پس نمی‌دهد”
اختصاصی-ندابلاگ