این ضرب المثل برای توصیف زمانی بسیار طولانی به کار می‌رود؛ از اول صبح تا آخر شب.
“کله سحر” اشاره به همان ساعات اولیه بامداد و زمانی است که هوا هنوز کاملاً روشن نشده است. در مقابل، “بوق سگ” اشاره به زمانی بسیار دیروقت در شب دارد. در گذشته که خبری از ساعت نبود، مردم برای تشخیص زمان از نشانه‌های طبیعی و صداهای آشنا استفاده می‌کردند. صدای عوعوی سگ‌ها در سکوت شب، به ویژه وقتی دیروقت بود، به عنوان یک نشانه صوتی برای تشخیص زمان شناخته می‌شد.
بنابراین وقتی کسی می‌گوید “از کله سحر تا بوق سگ” کار می‌کند، منظورش این است که او از همان اول صبح زود، تا پاسی از شب که حتی سگ‌ها پارس می‌کنند، مشغول کار بوده است. این عبارت به خوبی یک روز کاری بسیار طولانی و خسته‌کننده را در ذهن تصویر می‌کند.
در این بخش، به بررسی معنی، مفهوم و پیشینه این ضرب‌المثل ایرانی می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
ضرب المثل از کله سحر تا بوق سگ یعنی چه؟
۱. این کنایه نشان‌دهنده کار و تلاش بسیار زیاد تا پاسی از شب است.
۲. وقتی کسی می‌خواهد به طور اغراق‌آمیزی ساعت‌های طولانی کار کردن خود را توصیف کند، از این عبارت استفاده می‌کند؛ مثلاً می‌گوید: دیروز از صبح خیلی زود تا شب خیلی دیر تو کارگاه بودم و آنقدر خسته شده بودم که دیگر طاقتم تمام شده بود!
ریشه ضرب المثل
این عبارت یک اصطلاح عامیانه است که امروزه به صورت یک ضرب‌المثل رایج درآمده. داستان پیدایش آن این گونه است:
در زمان‌های قدیم، برای نگهبانی از بازارهای بزرگ، افرادی به این کار گماشته می‌شدند که از صبح تا پاسی از شب مسئولیت مراقبت از بازار را بر عهده داشتند. این نگهبانان، سگ‌های نگهبان نیز همراه خود داشتند و با فرا رسیدن تاریکی شب، آن سگ‌ها را از محل نگهداری‌شان رها می‌کردند تا به نگهبانی بپردازند.
اما پیش از رها کردن سگ‌ها، در یک بوق بزرگ می‌دمیدند تا به مردم هشدار دهند که مراقب باشند؛ زیرا سگ‌ها به هر فرد یا جنبنده‌ای به جز صاحب خودشان ممکن بود حمله کنند.
از آن زمان به بعد، اصطلاح “بوق سگ” میان مردم رواج یافت و به معنای وقت بسیار دیر شب استفاده شد. همچنین، عبارت “از کله سحر تا بوق سگ” به معنای از اول روز تا انتهای شب (تمام مدت شبانه‌روز) است.
اختصاصی-ندابلاگ
بیشتر بخوانید: ضرب المثل فارسی