این ضرب‌المثل در موقعیت‌هایی به کار می‌رود که می‌خواهیم بگوییم برای حل یک مشکل یا جلوگیری از یک اتفاق بد، باید از همان ابتدا و زمانی که فرصت هست، چاره‌ای اندیشید و کار را سر و سامان داد.
اگر گربه قصد دارد بچه‌های کبوتر را در لانه شکار کند، بهترین زمان برای متوقف کردن آن، قبل از رسیدنش به لانه است. اگر اجازه دهیم کار از کار بگذرد و گربه به لانه برسد، دیگر نمی‌توان از نتیجه ناگوار جلوگیری کرد.
این مثل به ما یادآوری می‌کند که برای جلوگیری از ضررهای بزرگتر، گاهی باید در همان مراحل اولیه، هوشیار بود و اقدام لازم را انجام داد. منتظر نمانیم تا مشکل بزرگ شود، چون آنگاه حل کردنش بسیار سخت‌تر خواهد بود.
در این نوشته می‌خواهیم ببینیم این ضرب‌المثل کهن ایرانی چه معنایی دارد، از کجا آمده و چه مفهومی را در برمی‌گیرد. در ادامه با ندابلاگ همراه باشید.
گربه را باید دم حجله کشت یعنی چه؟
اگر از همان ابتدای کار، جدی و سخت‌گیر باشی، بقیه می‌فهمند که باید مراقب رفتارشان باشند و در آینده کمتر کسی جرات می‌کند خطا کند یا از قوانین سرپیچی کند.
بعضی‌ها این ضرب‌المثل را در شروع هر کاری — چه در کار گروهی، چه در مدیریت و حتی در زندگی مشترک — به کار می‌برند تا خود را محکم و قاطع نشان دهند. هدف این است که دیگران در میانهٔ راه، از زیر کار در نروند یا سوءاستفاده نکنند.
در گذشته، برخی مردها از همین روش در ابتدای زندگی مشترک استفاده می‌کردند تا به شکل مردسالارانه زندگی را پیش ببرند. مثلاً از همان اول در برابر خواسته‌های همسرشان — مثل خرید — با جدیت برخورد می‌کردند یا در مواقع اختلاف، با نمایش قدرت سعی می‌کردند به همسرشان بفهمانند که باید حساب‌کار را بفهمند. آنها فکر می‌کردند با این روش، می‌توانند جلوی ولخرجی یا توقعات زیاد همسرشان را بگیرند.
اما این روش فقط مربوط به مردان نیست! امروزه بسیاری از خانم‌ها هم در شروع زندگی مشترک، با سخت‌گیری و نشان دادن قاطعیت، تلاش می‌کنند تا به گمان خودشان، حساب کار را به شوهرشان بفهمانند و در نتیجه تمام عمر، شوهر مطیع و فرمانبردار آنها باشد! (روش زن‌سالارانه!)
البته این ضرب‌المثل همیشه در معنای منفی به کار نمی‌رود. گاهی برای شوخی یا حتی توصیه به دیگران برای محکم و اصولی شروع کردن کارها استفاده می‌شود.