این ضرب‌المثل در مورد کسانی به کار می‌رود که با کارهای نادرست و اشتباهات خود، باعث ایجاد مشکل و دردسر برای خودشان می‌شوند.
معنی آن این است که گاهی یک شخص، خودش دلیل اصلی مشکلات و بدبختی‌های زندگی‌اش است. در واقع، این خود اوست که با تصمیمات غلط یا رفتارهای ناشایست، بذر مشکلات را می‌کارد و بعداً مجبور می‌شود آسیب و رنج آن را تحمل کند.
این مثل به ما یادآوری می‌کند که قبل از اینکه دیگران را به خاطر مشکلاتمان سرزنش کنیم، بهتر است نگاهی به رفتار و اعمال خودمان بیندازیم. شاید این ما هستیم که با دست خودمان، شرایط سخت را برای خود به وجود آورده‌ایم.
در این نوشته، می‌خواهیم با هم معنی، پیشینه و مفهوم اصلی یک ضرب‌المثل کهن ایرانی را بررسی کنیم. لطفاً تا پایان این مطلب با ندابلاگ همراه باشید.
معنی کرم از خود درخته چیست؟
گاهی به کسی می‌گویند که ریشه مشکلات و ناراحتی‌هایش، به رفتار و کردار خودش برمی‌گردد.
یعنی آن آسیبی که فرد را زمین‌گیر می‌کند، از درون خودش شروع شده و بزرگ شده است. مثلاً فردی که به دیگران حسادت زیادی می‌کند و با حرف و عملش، آن‌ها را برمی‌آشوبد، وقتی بلایی سرش بیاید، دیگران می‌گویند: «دیگران را مقصر ندان؛ کرم از خود درخت است!»
یعنی خودش باعث همه این دردسرها شده است. او خودش کرم‌های وجودش را پرورش داده؛ درست مانند کرم‌های درخت که اول یک تخم کوچک و ناچیز بودند، اما کم‌کم بزرگ شدند و زیاد شدند و تمام درخت را فراگرفتند و آن را نابود کردند و حتی به میوه‌های درخت هم رحم نکردند.
می‌توان گفت:
ویژگی‌های ناپسند و زشتی که در وجود آدم به وجود می‌آیند، ابتدا کوچک و نادیدنی هستند، اما اگر انسان برای از بین بردن آن‌ها تلاش نکند، آرام‌آرام بزرگ می‌شوند و تمام زندگی او را در بر می‌گیرند و به شخصیتش آسیب می‌زنند.
رفتارهایی مانند سخن‌چینی، دروغگویی، مسخره کردن دیگران و… از همین صفات ناپسند هستند که آسیب‌های زیادی به فرد می‌زنند؛ مانند بی‌اعتباری در جامعه. در واقع، آغاز این مشکلات –همان کرم اولیه– از وجود خود فرد شروع شده است!
کرم ها را باید شست جور دیگر باید زیست 😄