این ضرب‌المثل درباره کسی به کار می‌رود که ارزش چیزی را نمی‌فهمد و قدر آن را نمی‌داند، درست مانند خر که با وجود این‌که نقل و نبات خوراکی‌های لذیذی هستند، اما او فقط علف و یونجه را می‌شناسد و نمی‌تواند طعم و ارزش آن شیرینی‌ها را درک کند.
ما از این جمله زمانی استفاده می‌کنیم که فردی، اهمیت یک چیز باارزش یا یک موقعیت خوب را متوجه نمی‌شود. مثلاً وقتی کسی از یک فرصت طلایی استفاده نمی‌کند یا یک کار هنری زیبا را تحسین نمی‌کند، می‌گوییم او مانند آن خر است که قیمت نقل و نبات را نمی‌داند.
این مثل به ما یادآوری می‌کند که برای درک ارزش واقعی چیزها، باید دانش و بینش لازم را داشته باشیم، در غیر این صورت مانند همان حیوان خواهیم بود که بهترین نعمت‌ها هم در نظرش بی‌ارزش است.
در این نوشته می‌خواهیم با هم معنی و مفهوم اصلی این ضرب‌المثل کهن ایرانی را بررسی کنیم. لطفاً تا پایان این مطلب با نداوبلاگ همراه باشید.
معنی خر چه داند قیمت نقل و نبات چیست؟
1- یعنی کسی که فهم و درک ندارد، مهربانی دیگران را درست نمی‌شناسد و حتی نمی‌تواند تشخیص دهد چه چیزی ارزشمند است و چه چیزی بی‌ارزش.
2- خر در اینجا اشاره به افرادی دارد که انسانیت خود را فراموش کرده‌اند و شایستگی استفاده از چیزهای خوب را ندارند. نقل و نبات هم نماد چیزهای ارزشمند و گران‌قیمتی است که یک فرد نادان، قدر و بهای آن را نمی‌فهمد و در نتیجه نمی‌تواند تفاوت بین چیزهای خوب و بد را درک کند.
3- این ضرب‌المثل معمولاً در مورد کسانی به کار می‌رود که وقتی به آنان محبت یا لطفی می‌شود، به جای تشکر و قدردانی، رفتاری ناشایست نشان می‌دهند و باعث پشیمانی فرد محبت‌کننده می‌شوند. مثلاً:
فرض کنید به یکی از آشنایان خود هدیه‌ای می‌دهید (ممکن است گران باشد یا نه، اما برای شما ارزشمند است) و با خوشحالی آن را تقدیمش می‌کنید و منتظر واکنش او هستید.
اگر آن شخص به جای تشکر، از هدیه ایراد بگیرد و آن را کناری بیندازد، در این موقعیت یاد این ضرب‌المثل می‌افتید و با خود می‌گویید: خر چه داند قیمت نقل و نبات!
به چند نکته توجه کنید تا آرامشتان با این دست از آدم ها بهم نخورد!
در برخورد با چنین افرادی، احساسات قلبی‌تان را بروز ندهید، زیرا با رفتار نامناسبشان باعث آزردگی شما خواهند شد.
هرگز برای خوشنود کردن آنان تلاش نکنید، چرا که آنان همیشه ناراضی و پرتوقع هستند و در نهایت فقط شما را خسته می‌کنند.
برای سنجش ارزش هر چیزی، به نظرات آنان اعتماد نکنید. زیرا ممکن است چیزهای کم‌ارزش را گرانقیمت بدانند و برعکس، چیزهای ارزشمند را ناچیز بشمارند.
آنان قدرشناس محبت دیگران نیستند و لطف شما را وظیفه‌ای طبیعی می‌پندارند. بنابراین، خود را درگیر رفتار آنان نکنید، زیرا ظرفیت درک محبت را ندارند.
بیشتر بخوانید: ضرب المثل در مورد نادان
اختصاصی-ندابلاگ