همانطور که می‌دانید، ضرب‌المثل‌ها بخشی از فرهنگ و ادبیات ما هستند و هر کدام داستان و مفهومی پشت خود دارند. یکی از این ضرب‌المثل‌ها، “آه در بساط نداشتن” است.
این عبارت برای توصیف شرایطی به کار می‌رود که فرد در وضعیت بسیار سختی قرار دارد و هیچ راه فرار یا چاره‌ای برایش باقی نمانده است. وقتی کسی “آه در بساط ندارد”، یعنی حتی توانایی شکایت کردن یا ناله کردن را هم از دست داده است. آنقدر درگیر مشکلات و ناراحتی‌ها شده که دیگر حوصله و توان ابراز غم و اندوه را هم ندارد.
می‌توان گفت این ضرب‌المثل نشان‌دهنده اوج درماندگی و ناامیدی است. وقتی زندگی آنقدر سخت می‌شود که فرد حتی برای نفس‌کشیدن هم باید تلاش کند، دیگر جایی برای حرف‌های معمولی و شکایت‌های روزمره باقی نمی‌ماند.
این عبارت به ما یادآوری می‌کند که گاهی مشکلات آنقدر بزرگ می‌شوند که فرد را به سکوت وادار می‌کنند. در چنین مواقعی، شخص آنقدر خسته و ناتوان است که حتی نمی‌تواند درباره رنج‌هایش صحبت کند.
این ضرب‌المثل در موقعیت‌های مختلفی کاربرد دارد؛ از مشکلات مالی گرفته تا بحران‌های عاطفی و روحی. هر زمان که فردی در سخت‌ترین شرایط زندگی خود قرار گیرد، می‌توان از این عبارت برای توصیف وضعیت او استفاده کرد.
در این نوشته، به بررسی مفهوم یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنی ایرانی می‌پردازیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید و جالب باشد.
ضرب المثل آه در بساط نداشتن کنایه از چیست؟
1- این ضرب‌المثل نشان‌دهنده فقر شدید و نداری کامل است.
2- کلمه “بسط” در زبان عربی به معنی پهن کردن و گسترش دادن است. به چیزهایی که قابلیت پهن شدن دارند “بساط” می‌گویند؛ مثل فرش، لوازم خانه و موارد مشابه.
آه نیز به ناله‌ای گفته می‌شود که از عمق دل و در اثر غم و درد بیرون می‌آید.
معنای سطحی این ضرب‌المثل این است که حتی به اندازه یک ناله کوتاه هم چیزی در وسایل زندگی فرد باقی نمانده است. مفهوم پنهان آن نیز نشان‌دهنده تهی‌دستی و رنج بردن از بی‌چیزی است.
3- وقتی می‌گویند “فلانی آهی در بساطش نیست” یعنی زندگی هنوز به او لبخند نزده و با دشواری‌های زیادی روبرو است.
4- معمولاً وقتی فردی از کسی درخواست کمک می‌کند، به ویژه اگر کمک مالی باشد، دیگران یک شخص ثروتمند را به او معرفی می‌کنند. اما اگر آن شخص ثروتمند خودش چیزی نداشته باشد، در این حالت می‌گویند: آن شخص که خودش چیزی ندارد تا بخواهد به من کمک کند! بهتر است من مشکلی برایش ایجاد نکنم.
5- یعنی نمی‌توانی برای دریافت کمک به او اتکا کنی.
6- این ضرب‌المثل از نظر معنایی به ضرب‌المثل “آه ندارد با ناله سودا کند” نزدیک است.
پیشنهادی: ضرب‌المثل درباره فقر
اختصاصی-ندابلاگ