بیوگرافی و زندگینامه فریدون جیرانی

بیوگرافی فریدون جیرانی

فریدون جیرانی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، مجری و تحلیلگر سینمای ایران، در دهم اسفندماه سال ۱۳۳۰ در شهر کاشمر به دنیا آمد. فیلم‌هایی که او تهیه کرده، معمولاً در گیشه موفق بوده و فروش قابل توجهی داشته‌اند. همچنین بیشتر این آثار با استقبال گسترده و جلب توجه عمومی همراه بوده و بحث‌برانگیز شده‌اند.

در بزرگ ترین قرعه کشی های ایران شرکت کنید!

منوی دسترسی سریع

خلاصه‌ای از زندگی
داستان زندگی
ازدواج و همسرگزینی
صفحات مجازی
فعالیت‌های هنری
آثار سینمایی
دستاوردها و تقدیرها
حواشی و جنجال‌ها
گفت‌وگوها

خلاصه زندگینامه

متولد: ۱۰ اسفند ماه ۱۳۳۰
شهر و استان تولد: کاشمر، استان خراسان رضوی
کشور: ایران
حرفه‌ها: تهیه‌کنندگی، نویسندگی فیلمنامه، کارگردانی، مجریگری، سردبیری و کارشناسی
شروع فعالیت: از سال ۱۳۵۱ تا امروز

زندگینامه

زندگی شخصی:

فریدون جیرانی از چهره‌های شناخته‌شده ایران است که در زمینه‌های مختلفی مانند کارگردانی، نوشتن فیلمنامه، تهیه‌کنندگی، مجری‌گری و تحلیل فیلم فعالیت می‌کند. او در سال ۱۳۳۰ در شهرستان کاشمر، واقع در استان خراسان رضوی، متولد شد. به گفته خودش، تا شش سالگی به همراه خانواده در مشهد زندگی می‌کرد و بعد از آن، از هفت تا شانزده سالگی به شهر تربت حیدریه رفت. این هنرمند از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱، یعنی از هفده سالگی، دوباره در مشهد ساکن شد. اما وقتی تصمیم گرفت تحصیلاتش را در دانشگاه ادامه دهد، در سال ۱۳۵۱ به قزوین نقل مکان کرد.

علت تولد در کاشمر:

فریدون جیرانی تک‌فرزند خانواده بود و در شهر کاشمر، واقع در استان خراسان رضوی، به دنیا آمد.
او در مصاحبه‌ای گفته است:
“با اینکه شناسنامه‌ام از کاشمر است، اما هیچ خاطره‌ای از آن شهر ندارم. چون پدرم تکنسین دامپزشکی بود و مدام به شهرهای مختلف جابه‌جا می‌شدیم.
ابتدا در مشهد زندگی می‌کردیم، بعد به تربت حیدریه رفتیم و سپس به کاشمر نقل مکان کردیم که من در آنجا متولد شدم. بعد از آن دوباره به مشهد برگشتیم.”

تحصیلات:

فریدون جیرانی پس از اتمام دوران دبیرستان و گرفتن مدرک دیپلم، به دلیل توانایی‌های چشمگیرش در زمینه‌ی نویسندگی و کارگردانی فیلم، در چندین دوره‌ی آموزشی بازیگری و کارگردانی به عنوان مدرس مشغول به تدریس شد و به هنرجویان آموزش داد.

سکته مغزی:

در سال ۱۳۹۸، فریدون جیرانی ناگهان دچار سکته مغزی شد و پس از آن در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری گردید. این اتفاق باعث شد برای مدتی کنترل دست و پای چپ خود را از دست بدهد. خوشبختانه، پس از مدتی درمان‌ها اثر کردند و او توانست سلامتی خود را بازیابد و به زندگی عادی بازگردد.

ازدواج

فریدون جیرانی سال‌هاست که ازدواج کرده و زندگی مشترک دارد. در این سال‌ها، تنها نام یکی از فرزندانش به نام یاشار در رسانه‌ها و مطبوعات دیده شده است.

فریدون جیرانی در شبکه های اجتماعی

اینستاگرام:

fereydoonjeyrani@

زندگی هنری

از بازیگری تا کارگردانی:

کار خود در عرصه بازیگری را با اداره تئاتر شروع کرد و با ایفای نقش در نمایش “چوب به دست‌های ورزیل” به صورت جدی وارد این حرفه شد. پس از آن در سال ۱۳۵۱ در نمایش “عصمت” بازی کرد و یک سال بعد به عضویت سینمای آزاد مشهد درآمد.

این هنرمند در آغاز فعالیتش در بخش تئاتر و نمایش مشغول به کار شد، جایی که بازیگران سرشناسی مانند غلامرضا موسوی، بیژن امکانیان و مهدی صباغ‌زاده حضور داشتند و در آنجا کلاس‌های تئاتر برگزار می‌شد. در همان زمان، رضا کیانیان در گروه دیگری فعالیت می‌کرد.

کارگردانی نمایش‌های اداره تئاتر در آن دوره بر عهده داریوش ارجمند بود که هشت سال از فریدون جیرانی و همدوره‌هایش بزرگتر بود و تحصیلات خود را در این رشته به پایان رسانده بود.

فریدون جیرانی در سال ۱۳۴۹، وقتی ۱۹ سال داشت، با دوربین ۸ میلیمتری داریوش ارجمند و بازی بیژن امکانیان، فیلم “بیژن و خیال و کفش” را ساخت. سپس با نوشتن فیلمنامه “آفتاب‌نشین‌ها” در سال ۱۳۶۰ وارد سینمای حرفه‌ای شد. این فیلم را مهدی صباغ‌زاده کارگردانی کرد و جیرانی در آن زمان سی ساله بود.

فریدون جیرانی تا امروز موفق شده بیش از صد فیلمنامه بنویسد یا بازنویسی کند. او همچنین در سال ۱۳۶۶ کارگردانی فیلم “صعود” را بر عهده گرفت که در آن ایرج طهماسب و بیژن امکانیان بازی می‌کردند.

دوران طلایی با فیلم قرمز:

کارگردانی فیلم “قرمز” توسط فریدون جیرانی در سال ۱۳۷۷، نقطه عطفی در کارنامه هنری او بود. این اثر سینمایی با استقبال چشمگیری روبرو شد و باعث درخشش او در دنیای هنر گردید. در مراسم اهدای جوایز، این فیلم موفق شد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را برای محمدرضا فروتن و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن را برای هدیه تهرانی به ارمغان آورد.

“قرمز” پس از نمایش در سینماها، رکورد فروش قابل توجهی از خود به جای گذاشت و درآمدی حدود ۳۷۰ میلیون تومان کسب کرد. این موفقیت، نام آن را در فهرست پرفروش‌ترین و پرسر و صداترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران ثبت کرد.

بدین ترتیب، جیرانی پس از یک وقفه ده ساله در فیلمسازی، با ساخت این فیلم به عرصه سینما بازگشت و توانست جایگاه فیلم پرطرفدار و پربیننده سال را از آن خود کند.

همکاری با خسرو شکیبایی:

فریدون جیرانی در سال ۱۳۸۳ فیلمنامه‌ای نوشت و کارگردانی فیلمی به نام «سالاد فصل» را بر عهده گرفت. خسرو شکیبایی برای بازی در این فیلم، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از جشنواره فیلم فجر دریافت کرد. همچنین لیلا حاتمی نیز برای بهترین بازیگر نقش زن نامزد شد.

از دیگر فیلم‌هایی که فریدون جیرانی کارگردانی کرده، می‌توان به این موارد اشاره کرد: قرمز، شام آخر، سالاد فصل، آب و آتش، پارک‌وی، صورتی، من مادر هستم، قصه پریا و خفه‌گی. جالب اینجاست که بیشتر این فیلم‌ها در زمان اکران، رکورد فروش بلیت را شکستند.

او در زمینه ساخت مجموعه‌های تلویزیونی هم آثار مهمی دارد؛ از جمله سریال‌های مرگ تدریجی یک رویا، تعبیر وارونه یک رویا و مجموعه نهنگ آبی.

رکورد فیلم من مادر هستم:

فیلم سینمایی “من مادر هستم” در سال ۱۳۸۹ ساخته شد و در نهایت در آذرماه سال ۱۳۹۱ در سینماها به نمایش درآمد. این فیلم پس از اکران، توانست رکورد بیشترین فروش روزانه را برای فیلم‌های غیرکمدی در گیشه سینماها بشکند. رکورد قبلی در اختیار فیلم “جدایی نادر از سیمین” بود و این فیلم جدید جای آن را گرفت و در رتبه اول قرار گرفت. با این حال، گروه انصار حزب الله به این فیلم واکنش تندی نشان دادند و با تجمع اعضای این گروه در مقابل ساختمان وزارت ارشاد، خواستار لغو مجوز اکران آن شدند.

معرفی گلزار:

وقتی فریدون جیرانی در سال ۱۳۸۰ فیلم سینمایی “شام آخر” را ساخت، محمدرضا گلزار را به عنوان بازیگر اصلی انتخاب کرد و این نقش باعث شد گلزار مشهور شود. همچنین این فیلم یکی از اولین کارهای هانیه توسلی در سینما محسوب می‌شود. این فیلم پربیننده و موفق در جشنواره فیلم فجر حضور یافت و منجر به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن برای ثریا قاسمی شد. علاوه بر این، کتایون ریاحی نیز نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر زن شد.

در بیشتر فیلم‌هایی که فریدون جیرانی می‌سازد، سبک کار او به صورت ملودرام‌های روانشناختی است که معمولاً بر موضوعات مربوط به قتل و جرم تمرکز دارند. این سبک فیلم‌سازی، به عنوان امضای هنری او در سینما شناخته می‌شود.

روزنامه نگاری و ورود به مطبوعات:

فریدون جیرانی در عرصهٔ مطبوعات نیز تجربه‌های قابل توجهی دارد. او کار خود را با سردبیری یک مجلهٔ سینمایی در شهر خودش آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۵۴ به تهران آمد و با معرفی بیژن امکانیان، در روزنامهٔ اطلاعات مشغول به کار شد. ابتدا به عنوان خبرنگار مصاحبه انجام می‌داد، اما کم‌کم در اواخر سال ۱۳۵۵، یک صفحهٔ هنری در بخش پایانی همین روزنامه به او سپرده شد.

او فعالیت رسمی خود در روزنامه‌نگاری را از سال ۱۳۵۵ و با انتشار اولین مصاحبه‌اش در روزنامهٔ اطلاعات شروع کرد. یک سال بعد، در سال ۱۳۵۶، مسئولیت صفحهٔ اخبار سینما و تلویزیون همان روزنامه را بر عهده گرفت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای مدتی به عنوان خبرنگار مسائل اقتصادی فعالیت کرد. اما با علاقه‌ای که به سینما پیدا کرده بود و با نگارش فیلمنامه‌هایی چون سناتور، آفتاب‌نشین‌ها، رهایی و پرونده، تصمیم گرفت در سال ۱۳۶۲ از روزنامهٔ اطلاعات بازخرید شود.

او پس از چند سال دوری از مطبوعات، در سال ۱۳۶۹ دوباره به این عرصه برگشت و به عنوان دبیر اجرایی مجلهٔ گزارش فیلم مشغول کار شد. بعدتر، بین سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲، معاون تحریریه و سردبیر هفته‌نامهٔ سینما بود. همچنین در سال ۱۳۹۴، سردبیر و مدیرمسئول روزنامهٔ سینما شد.

جیرانی معتقد است در مواقعی که احساس می‌کند آمادگی ساخت فیلم را ندارد، با پرداختن به روزنامه‌نگاری، انجام پروژه‌ها و پژوهش‌هایش، و نیز مطالعهٔ مصاحبه‌های تاریخ سینما، می‌تواند ناکامی‌ها و بحران‌های کاری خود را بهتر پشت سر بگذارد.

فیلم نامه نویسی:

فریدون جیرانی علاوه بر فعالیت به عنوان کارگردانی و حوزه مطبوعات، مهارت زیادی در زمینه فیلمنامه نویسی دارد.‌ نخستین فیلمنامه‌ای که این هنرمند به رشته تحریر درآورد، حادثه نام داشت که به دفتر کار مرحوم ساموئل خاکیچیان مراجعه کرد.‌

پس از رسیدن به آنجا زنده یاد قویدل در را به رویش گشود. جیرانی در جایی شرح داده؛ با حضور در آن دفتر متوجه می‌شود آنها در حال به اتمام رساندن فیلم مرگ در باران بودند.‌

او مطرح کرده فیلمنامه‌ای را جهت آقای خاچیکیان آورده‌ام که مرحوم قویدل از او سوال می‌کند، فیلمنامه را به چه صورت نوشتی؟

جیرانی در پاسخ می‌گوید:

فیلمنامه را نوشتم و آماده است.‌

در همین هنگام قویدل فیلمنامه خودش را به او نشان داده و خطاب به او گفت:

ببین! بدین شکل فیلمنامه می‌نویسند.

شایان ذکر است فریدون جیرانی هیچگاه در طول دوران فعالیت‌های کاری، فکرش به حوزه کارگردانی نرفته و بیشتر تمایل داشت به عنوان فیلمنامه نویس فعالیت کند. چرا که او غایت فعالیت حرفه‌ای خود را فیلمنامه نویسی در نظر گرفته بود که آن را با نمایش آفتاب‌نشین‌ها آغاز کرده و در ادامه به آثار دیگری همچون فیلم‌های پرونده و رهایی منجر شد.

او پس از به پایان رساندن فیلم رهایی که همزمان با بازخرید شدن از روزنامه اطلاعات بود، شروع به نوشتن فیلمنامه سناتور کرد.

سایر فعالیت ها:

این هنرمند علاوه بر کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی، در زمینه‌های دیگری مانند اجرا، سردبیری و کارشناسی هم فعالیت داشته است. بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸، او در برنامه «دو قدم مانده به صبح» به عنوان مجری و کارشناس حضور پیدا کرد و مسئولیت انجام مصاحبه‌های بخش سینمایی این برنامه تلویزیونی را بر عهده داشت. پس از آن، فعالیت خود را در زمینه اجرا و تهیه‌ی برنامه‌های سینمایی گسترش داد.

در ادامه، در سال ۱۳۸۷، اجرای برنامه «سی سال سی مجموعه» را بر عهده گرفت. از دیگر برنامه‌هایی که فریدون جیرانی در آن‌ها به عنوان مجری ظاهر شده، می‌توان به برنامه «هفت» از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱، برنامه «سی و پنج» در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ و همچنین برنامه «کافه آرارات» در سال ۱۳۹۸ اشاره کرد. او در این برنامه‌ها علاوه بر اجرا، نقش سردبیر را نیز ایفا می‌کرد.

در میان این آثار، شناخته‌شده‌ترین کار او، تهیه‌کنندگی برنامه «هفت» بوده است. همچنین برنامه «سی و پنج» که از شبکه نمایش خانگی پخش شد، با استقبال چشمگیری از سوی بینندگان روبرو گردید.

بازنویسی فیلم:

فریدون جیرانی به روشنی گفت که او اولین کسی بود که کار بازنویسی فیلمنامه را شروع کرد. او اضافه کرد: به نظر من وزارت ارشاد هم بعد از مدتی که من این کار را انجام می‌دادم، از واژه‌ی بازنویسی استفاده کرد.

فیلم شناسی

اجرا:

فعالیت مطبوعاتی:

جوایز و افتخارات

حاشیه ها

ناگفته های فریدون جیرانی درباره کتایون ریاحی، گلزار و هانیه توسلی:

«شام آخر» چهارمین فیلمی است که فریدون جیرانی آن را کارگردانی و نویسندگی کرد. این فیلم در سال ۱۳۸۰ ساخته شد. بازیگران اصلی آن کتایون ریاحی، محمدرضا گلزار و هانیه توسلی هستند که در این اثر ایفای نقش کرده‌اند.

فریدون جیرانی دربارهٔ بازی بازیگران اصلی گفته است: کتایون ریاحی در این فیلم یکی از بهترین نقش‌آوری‌های هنری خود را ارائه داده است. در ابتدا قرار بود بیتا فرهی این نقش را بازی کند، حتی برای تست به محل آمده و عکس گرفته بود. یکی دیگر از نام‌های مطرح برای این نقش، ژاله کاظمی — با آن صدای آشنا — بود؛ اما سن او با شخصیت «مهین مشرقی» در فیلم همخوانی نداشت. در نهایت، کتایون ریاحی برای این نقش انتخاب شد.

همراهی کتایون ریاحی با چند بازیگر تازه‌کار دیگر در فیلم، با مخالفت تهیه‌کننده روبرو شد و همین موضوع فریدون جیرانی را در موقعیت دشواری قرار داد.

وقتی جیرانی به محمدرضا گلزار پیشنهاد بازی در «شام آخر» را داد، هنوز فیلم «سام و نرگس» او را ندیده بود. به این ترتیب، «شام آخر» اولین فیلمی بود که از محمدرضا گلزار در سینماها به نمایش درآمد.

هانیه توسلی از طریق نازنین مفخم — تدوینگر فیلم — به این پروژه معرفی شد. مفخم بخش‌هایی از بازی هانیه توسلی در فیلمی به کارگردانی مهدی کرم‌پور را به جیرانی نشان داد و بر توانایی هنری او تأکید کرد.

در ابتدا قرار بود این نقش را مهناز افشار بازی کند، اما در تست‌های تصویری و گریم، سن او بیشتر از آنچه برای نقش لازم بود به نظر می‌رسید.

آشتی با کارگردانی بعد از ۶ سال:

فریدون جیرانی، کارگردان شناخته‌شده سینما و تلویزیون ایران، پس از ساختن فیلم سینمایی “آشفتگی” در سال ۱۳۹۷، به مدت شش سال دیگر فیلمی نساخت و از کارگردانی فاصله گرفت. اکنون او تصمیم گرفته است با ساخت فیلمی جدید، بار دیگر به عرصه کارگردانی بازگردد. به گفته برخی منابع، نام این فیلم جدید “نام من مینا” اعلام شده است.

مصاحبه

فیلمنامه نویسی:

در واقع، من نوشتن فیلمنامه را برای اولین بار قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۳ با فیلمی به نام “حادثه” شروع کردم. اما ساخت و تولید این فیلم، پس از پیروزی انقلاب ممکن شد. در نهایت، در سال ۱۳۶۰، من به همراه مهدی صباغ‌زاده، غلامرضا موسوی و بیژن امکانیان گروهی تشکیل دادیم و کار ساخت فیلم “آفتاب‌نشین‌ها” را آغاز کردیم.

مطالعات روانشناسی:

من به مباحث روانشناسی خیلی علاقه‌مندم. این علاقه آنقدر برایم جدی است که معمولاً وقت زیادی را صرف خواندن کتاب‌ها و مقاله‌هایی در مورد بیماری‌هایی مثل اسکیزوفرنی، اسکیزوفرنی شدید و اختلال دوقطبی می‌کنم. به نظر من، کسب آگاهی و شناخت کافی درباره این موضوعات برای همه افراد لازم و مفید است.

رد سه پیشنهاد بازیگری:

عباس کیارستمی، کارگردان فقید، به یک فیلمساز جوان پیشنهاد داده بود که نقش اصلی فیلمش را به من بدهد. من حدود دو ماه در مورد این پیشنهاد فکر کردم، اما در نهایت آن را نپذیرفتم. در پایان، آن نقش به امید روحانی سپرده شد.

بار دیگر، یکی دیگر از کارگردان‌ها از من برای بازی در یک پروژه دعوت کرد که به دلایلی آن را رد کردم.

دفعه سوم، پیمان قاسم خانی به من پیشنهاد داد تا در مجموعه «خوب، بد، جلف» بازی کنم و در آن با نام واقعی خودم ظاهر شوم. اما این پیشنهاد را هم نپذیرفتم.

دلیل رد این پیشنهادها این بود که نمی‌خواستم به عنوان کارگردانی شناخته شوم که دیگر فیلم نمی‌سازد و به بازیگری روی آورده است. من هنوز باور دارم که می‌توانم بنویسم و فیلم بسازم.

اولین اکران فیلم «قیصر» در مشهد:

فریدون جیرانی در یک مصاحبه گفت که پس از تماشای فیلم قیصر، علاقه‌ی فراوانی به سینمای مسعود کیمیایی پیدا کرد. به گفته‌ی او، کیمیایی اولین کارگردان باهوش و عمیقی بود که در سینمای ایران دیده است.

در یکی از شب‌ها، مراسمی در فرهنگسرای نیاوران برای بزرگداشت مسعود کیمیایی و همچنین پنجاه و پنجمین سالگرد نمایش فیلم قیصر برگزار شد. در این برنامه، چندین نفر از سینماگران و اعضای کانون کارگردانان خانه سینما درباره‌ی ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی مسعود کیمیایی صحبت کردند. برخی دیگر مانند فرامرز قریبیان و اصغر فرهادی که نتوانسته‌بودند در این مراسم حاضر شوند، پیام‌ها و فیلم‌هایی را ارسال کردند تا دیدگاه‌های خود را بیان کنند.