در گنجینهٔ دانش و حکمت، این پند ارزشمند آمده است: مانند درخت سرو باش.
سرو، درختی است زیبا و راست قامت که در هر فصلی سبز و شاداب می‌ماند. این شعر به ما می‌گوید که ما نیز باید در زندگی خود، استوار و پابرجا باشیم و مانند سرو، در برابر مشکلات و سختی‌های روزگار خم نشویم و همیشه سرافراز و سبز زندگی کنیم.
**عنوان درس: گنج حکمت**
**موضوع: درک معنای واژه‌ها و مفهوم شعر**
در این بخش، می‌آموزیم که چگونه معنای واژه‌ها و مفهوم شعر را بهتر درک کنیم. هدف این است که با بررسی دقیق کلمات و عبارات، به درونمایه اصلی شعر پی ببریم.
با یادگیری معانی واژه‌ها و ترکیب‌های به‌کار رفته در شعر، می‌توانیم ارتباط عمیق‌تری با محتوای آن برقرار کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا زیبایی‌های ادبی و پیام شاعر را بهتر بفهمیم و از آن لذت ببریم.
در این مسیر، با تحلیل و تفسیر متن، به گنجینه‌ای از حکمت و احساس دست می‌یابیم که در دل شعر نهفته است.
معنی گنج حکمت چو سرو باش یازدهم
از یک فرد دانا پرسیدند: «در میان همه درختان مشهوری که خداوند بزرگ آفریده است، هیچ کدام را آزاد نمی‌نامند، به جز سرو که میوه‌ای ندارد. دلیل این نامگذاری چیست؟»
او پاسخ داد: «هر درختی میوه‌ی مشخصی دارد که در زمانی معین ظاهر میشود و با آمدن آن، درخت شاداب می‌گردد و با نبودنش پژمرده میشود. اما سرو چنین نیست و در همه‌ی زمان‌ها سبز و شاداب است. این ویژگی، همان صفت آزادگان است.»
| ۱- به آنچه می گذرد دل منه که دجله بسی | پس از خلیفه بخواهد گذشت در بغداد |
معنی: به چیزهایی که همیشگی نیستند وابسته نشو؛ چون رود دجله مدت‌ها بعد از نابودی حکومت خلیفه نیز همچنان در بغداد جاری خواهد ماند. (ما از دنیا می‌رویم، اما جهان باقی می‌ماند.)
قلمرو زبانی:
«که» به معنای «زیرا» است و «بسی» به معنای «بسیار» است.
قلمرو ادبی:
این بیت دارای وزن عروضی «مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن» است.
«دل نهادن» کنایه از دلبستن و علاقه‌مند شدن به چیزی است.
| ۲- گرت ز دست برآید، چو نخل باشد کریم | ورت ز دست نیاید، چو سرو باش آزاد |
اگر از دستت برمی‌آید، مانند درخت نخل بخشنده باش و اگر نمی‌توانی، مثل سروی آزاده و بلندقامت باش.