در جهان، هیچ کاری بهتر و ارزشمندتر از راستگویی و درستکاری نیست.
نام درس: هیچ چیز در جهان باارزش‌تر از راستگویی نیست
موضوع: مفهوم واژه‌ها – درک شعر
پایه ششم دبستان
معنی بخوان و حفظ کن به گیتی به از راستی پیشه نیست
انتخاب سریع صفحه:
معنی شعر صفحه ۱۰۴ فارسی ششم را بخوان و حفظ کن
هم‌خانواده‌ها و مخالف‌های شعر
به گیتی، بِه از راستی، پیشه نیست *** ز کژیّ بَتَر، هیچ اندیشه نیست
معنی: در این دنیا، هیچ شغل و کاری بهتر از راستگویی نیست و هیچ فکری هم بدتر از دروغ و نادرستی وجود ندارد.
آرایه‌های ادبی: کلمه‌های راستی و کژی با هم تضاد دارند. کلمه‌های به (بهتر) و بَتَر (بدتر) هم با هم تضاد دارند.
سخن گفتنِ کژ ز بیچارگی است *** به بیچارگان بر، بباید گریست
معنی: وقتی کسی دروغ می‌گوید، نشان می‌دهد که درمانده است. ما باید به حال چنین آدم‌های بیچاره‌ای گریه کنیم.
هر آن کو که گردد به گردِ دروغ *** ستم کاره خوانیمش و بی فروغ
معنی: هر کسی که دنبال دروغ گفتن برود، ما به او ستمکار و بی‌ارزش می‌گوییم.
همه راستی کن که از راستی *** نیاید به کار اندرون، کاستی
معنی: همیشه راستگو باش، چون با راستگویی هیچ کارت خراب و ناقص نمی‌شود.
آرایه‌های ادبی: کلمه‌ی راستی تکرار شده است. کلمه‌های راستی و کاستی هم با هم تضاد دارند.
هر آن کس که با تو نگوید دُرست *** چنان دان که او دشمنِ جانِ توست
معنی: اگر کسی با تو راستگو نبود، بدان که او دشمن تو است.
گشاده است بر ما، درِ راستی *** چه کوبیم خیره، درِ کاستی؟
معنی: راه راستی به روی ما کاملاً باز است، پس چرا باید بی‌جهت سراغ دروغ و بدی برویم؟
آرایه‌ی ادبی: “در کاستی کوبیدن” کنایه از این است که آدم به دنبال کارهای بد و دروغ برود.
مکن دوستی با دروغ آزمای *** همان نیز با مردِ ناپاک رای
معنی: با آدم دروغگو و همچنین با کسی که افکار پلیدی دارد، دوست نشو.
معنی کلمات شعر صفحه ۱۰۴ فارسی ششم
جهان برای کسی که در پیِ راستی و درستی است، جای بهتری خواهد بود. اما برای آن کس که دروغ و نادرستی پیشه می‌کند، روزگار سخت‌تر و تاریک‌تر می‌شود.
او از درماندگی و ناتوانی گریست و گفت: “آن کسی که در میان ستمکاران زندگی می‌کند، چراغ دلش تاریک و درونش از خوبی‌ها خالی می‌شود.”
کم‌خردی که گستاخ و لجباز است و به دروغگویی و آزمودن نیرنگ می‌پردازد، از اندیشه‌ای پلید و ناپاک برخوردار است.
هم خانواده به گیتی به از راستی پیشه نیست
در شعر، هر بیت مانند یک قطعه از یک ساختمان زیبا است که شاعر با مهارت آن را می‌سازد. برای اثبات یک موضوع، گاهی از روش‌های گوناگون برای ترغیب مخاطب استفاده می‌شود. در گذشته، سلاطین و فرمانروایان از قدرت خود برای اداره سرزمین‌ها بهره می‌بردند. پیامبران نیز برای راهنمایی مردم فرستاده شدند و هر یک با معجزه‌هایی همراه بودند که نشان از راستگویی آنان داشت.
در جهان، انواع مختلفی از پدیده‌ها وجود دارد. شاعر با نظم و ترتیب دادن به کلمات، احساسات و اندیشه‌های خود را بیان می‌کند. یک جامعه یا اجتماع زمانی پیشرفت می‌کند که افراد آن با همکاری و همدلی زندگی کنند. اعتدال و میانه‌روی در کارها، باعث می‌شود زندگی به صورت متعادل و باثباتی ادامه یابد. املاک و دارایی‌های افراد، بخشی از ثروت آنان به شمار می‌رود. گاهی احوال و شرایط زندگی تغییر می‌کند و انسان با موقعیت‌های عجیب و شگفت‌انگیزی روبرو می‌شود که باعث تعجب او می‌گردد.
از طریق تجربه و آزمودنِ راه‌های مختلف، دانش انسان افزایش می‌یابد و افراد با تجربه، راهنمای دیگران می‌شوند. ثبات و پایداری در کارها، نتیجه‌ی برنامه‌ریزی درست است. همچنین، یک شنونده‌ی خوب کسی است که با دقت به سخنان دیگران گوش می‌دهد و از آن می‌آموزد.
مخالف به گیتی به از راستی پیشه نیست
مجهول در مقابل معلوم قرار می‌گیرد.
عالم نقطهٔ مقابل جاهل است.
دوست ضد دشمن است.
خام در برابر پخته می‌آید.
فایده در مقابل ضرر و زیان است.
آزاد عکس اسیر است.
سبک در برابر سنگین و وزین قرار دارد.
حاضر مقابل غایب است.
ملول یعنی خسته و بی‌حوصله، و در مقابل آن شاد و خوشحال قرار می‌گیرد.
پیام درس:
فردوسی بر رفتار نیک و راستگویی تأکید دارد و دروغ را زشت می‌داند. او می‌گوید: همیشه از آدم دروغگو فاصله بگیر، زیرا او مانند دشمنی است که جان تو را تهدید می‌کند.