گام به گام قرآن چهارم ابتدایی درس به درس

راهنمای کامل درس به درس قرآن پایه چهارم ابتدایی

در این بخش، راهنمای کامل و درس به درس کتاب قرآن کلاس چهارم دبستان ارائه شده است. این راهنما به شما کمک می‌کند تا مفاهیم و مطالب هر درس را به طور کامل و دقیق متوجه شوید.

همچنین امکان دریافت فایل راهنما به صورت رایگان برای شما فراهم شده است.

در این درس از کتاب قرآن پایه چهارم دبستان، با هم گام به گام پیش می‌رویم. هدف این است که با مفاهیم ساده و زیبای قرآن آشنا شویم.

در این بخش، به سراغ سوره‌ها و داستان‌های کوتاه و پرمعنای قرآن می‌رویم. این داستان‌ها درس‌های مهمی برای زندگی بهتر به ما می‌دهند. یاد می‌گیریم که چگونه با دیگران مهربان باشیم، راستگو باشیم و به پدر و مادر خود احترام بگذاریم.

هر آیه از قرآن، پیام روشنی دارد که مانند یک چراغ راه، مسیر درست را به ما نشان می‌دهد. در این کتاب، با خواندن و فهمیدن این پیام‌ها، سعی می‌کنیم انسان‌های بهتری شویم.

به خاطر داشته باشید که بخش‌های اصلی مانند خود آیات قرآن، بدون هیچ تغییری و به صورت کامل حفظ شده‌اند. توضیحات و متن‌های دیگر هستند که با زبانی ساده بازنویسی شده‌اند تا برای همه دانش‌آموزان قابل درک باشد.

دانلود گام به گام قران چهارم دبستان

در این قسمت، راهنمای کامل درس‌های قرآن پایهٔ چهارم ابتدایی را قرار داده‌ایم. این راهنما برای کتاب آموزش قرآن کلاس چهارم تهیه شده است و شما می‌توانید با انتخاب هر یک از لینک‌های زیر، به راهنمای درس مورد نظر دسترسی پیدا کنید.
پاسخ سوالات قرآن چهارم:
بخش آنلاین (آپدیت شده)

**صفحه ۴:**

**سوال:** چرا خداوند پیامبران را برای مردم فرستاد؟
**پاسخ:** خداوند پیامبران را فرستاد تا به مردم راه درست زندگی کردن را نشان دهند. آنان به مردم یاد دادند که چگونه خدا را پرستش کنند و با یکدیگر به خوبی و درستی رفتار نمایند.

**سوال:** پیامبران مردم را به چه چیزهایی دعوت می‌کردند؟
**پاسخ:** پیامبران مردم را به این چیزها دعوت می‌کردند:
* فقط خداوند یکتا را بپرستند و از او اطاعت کنند.
* کارهای خوب انجام دهند و از کارهای زشت و ناپسند دوری کنند.
* به روز قیامت و زندگی پس از مرگ ایمان داشته باشند.

—

**صفحه ۶:**

**سوال:** پیامبران برای اثبات راستگویی خود چه چیزی برای مردم می‌آوردند؟
**پاسخ:** پیامبران از سوی خداوند نشانه‌ها و معجزه‌هایی برای مردم می‌آوردند. این معجزه‌ها کاری بود که دیگران نمی‌توانستند مانند آن را انجام دهند و نشان می‌داد که آنان فرستادهِ خدا هستند.

**سوال:** چرا پیامبران با مشکلات زیادی روبرو می‌شدند؟
**پاسخ:** زیرا برخی از مردم که به خدایان دروغین و عادت‌های نادرست خود وابسته بودند، سخنان پیامبران را نمی‌پذیرفتند و با آنان دشمنی می‌کردند. اما پیامبران با وجود همهِ این سخت‌ها، با صبر و استواری به رسالت خود ادامه می‌دادند.

—

**صفحه ۷:**

**سوال:** پیامبران در دعوت مردم به خداپرستی، چه ویژگی‌هایی داشتند؟
**پاسخ:** پیامبران در این راه دارای این ویژگی‌های مهم بودند:
* **ایستادگی و استقامت:** آنان در برابر مشکلات و آزار دشمنان، هرگز ناامید نمی‌شدند و از هدف خود دست برنمی‌داشتند.
* **مهربانی و دلسوزی:** آنان برای هدایت مردم و نجات آنان از گمراهی، دلسوزی می‌کردند و خوشبختی مردم را می‌خواستند.
* **خوش‌اخلاقی:** پیامبران با مردم با اخلاق نیکو و رفتاری پسندیده برخورد می‌کردند.

**صفحه ۱۲**

**پاسخ سوال اول:**
قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان است. این کتاب از سوی خداوند بر پیامبر ما، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله وسلم)، نازل شده است.

**پاسخ سوال دوم:**
ما باید به تمام کتاب‌های آسمانی که خداوند فرستاده است، ایمان داشته باشیم. این کتاب‌ها راهنمای مردم در زمان خود بوده‌اند.

**پاسخ سوال سوم:**
نام‌های دیگر قرآن کریم عبارتند از: «فرقان» و «کتاب». فرقان به این معنی است که قرآن، حق را از باطل جدا می‌کند.

**پاسخ سوال چهارم:**
قرآن برای همه مردم، در هر زمان و مکان، برنامه و راه درست زندگی کردن را نشان می‌دهد. این کتاب مانند یک نقشه راه است که ما را به سوی خوشبختی در این دنیا و آخرت هدایت می‌کند.

—

**صفحه ۱۳**

**پاسخ سوال اول:**
قرآن آخرین کتاب آسمانی است که خداوند برای هدایت همه انسان‌ها فرستاده است. پس از نازل شدن قرآن، هیچ کتاب آسمانی دیگری نخواهد آمد.

**پاسخ سوال دوم:**
قرآن کتابی است که معجزه پیامبر اسلام است. این کتاب با سخنان خود، همه را به مبارزه طلبیده و کسی نتوانسته است مانند آن را بیاورد.

**پاسخ سوال سوم:**
قرآن کتابی است که سخنان خداوند در آن نوشته شده است. این کتاب هیچ تغییری نکرده و تا همیشه محفوظ خواهد ماند.

**پاسخ سوال چهارم:**
قرآن کتابی کامل و جامع است. این کتاب برای همه جنبه‌های زندگی انسان، برنامه و قانون دارد و پاسخ همه سوالات اساسی بشر را در خود جای داده است.

**صفحه ۱۸**

**پاسخ سوال اول:**
خداوند در این آیات می‌فرماید که ما انسان‌ها را آفریدیم و به ما گوش دادیم تا بشنویم و چشمانی دادیم تا ببینیم و دل‌هایی بخشیدیم تا درک کنیم و فکر کنیم. اما با وجود این همه نعمت، بسیاری از مردم سپاسگزار نیستند.

**پاسخ سوال دوم:**
منظور از “بصر” در آیه، همان حس بینایی و چشم است که خداوند به ما داده تا دنیای اطرافمان را ببینیم.

**پاسخ سوال سوم:**
خداوند در این آیات نعمت‌های “گوش”، “چشم” و “دل” را نام می‌برد.

**پاسخ سوال چهارم:**
ما باید در برابر این نعمت‌های بزرگ خداوند، همیشه شکرگزار باشیم و از چشم و گوش و عقل خود در راه درست و برای شناخت بیشتر خدا استفاده کنیم.

—

**صفحه ۱۹**

**پاسخ سوال اول:**
پیام اصلی این آیات این است که خداوند نعمت‌های بسیار ارزشمندی به انسان داده است، اما بسیاری از مردم با وجود این همه لطف، باز هم ناسپاسی می‌کنند و قدر این موهبت‌ها را نمی‌دانند.

**پاسخ سوال دوم:**
منظور از “سَمْع” در آیه، همان حس شنوایی و گوش است که خداوند به ما عطا کرده تا صداها و آیات الهی را بشنویم.

**پاسخ سوال سوم:**
اگر کسی از نعمت چشم و گوش به خوبی استفاده نکند، در واقع مانند کسی است که این موهبت‌ها را ندارد و نمی‌تواند نشانه‌های خداوند در جهان را به درستی ببیند و بشنود، در نتیجه از راه درست دور می‌ماند.

**پاسخ سوال چهارم:**
ما می‌توانیم با دقت کردن در زیبایی‌های طبیعت مانند آسمان، ستارگان، کوه‌ها و دریاها، و با شنیدن صوت زیبای قرآن و توصیه‌های خوب، قدر نعمت چشم و گوش خود را بدانیم.

**صفحه ۲۳**

**پاسخ سوال اول:**
قرآن کتاب آسمانی و راهنمای ما مسلمانان است. این کتاب توسط خداوند بر پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، نازل شده است.

**پاسخ سوال دوم:**
هدف اصلی از فرستادن قرآن، راهنمایی همه انسان‌ها برای رسیدن به یک زندگی خوب و خوشبخت در این دنیا و آخرت است.

**پاسخ سوال سوم:**
ما باید به تمام دستورات و قوانینی که در قرآن آمده است، با دقت عمل کنیم تا در زندگی خود موفق شویم.

**پاسخ سوال چهارم:**
قرآن برای ما یک راهنمای کامل است. این کتاب به تمام سوالات مهم زندگی پاسخ می‌دهد و مانند یک نقشه، مسیر درست را به ما نشان می‌دهد.

**پاسخ سوال پنجم:**
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: “إنّی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی”؛ که معنای آن این است: “من در میان شما دو چیز ارزشمند و گران‌قدر را به امانت می‌گذارم: کتاب خدا (قرآن) و عترتم (اهل بیتم).”

**توضیح:** این حدیث به ما می‌آموزد که برای هدایت واقعی، باید هم به قرآن و هم به اهل بیت پیامبر (ع) که دانا و پاک هستند، تمسک بجوییم و از آنان پیروی کنیم.

—

**صفحه ۲۴**

**پاسخ سوال اول:**
قرآن کتابی است که سخن خداوند است و خواندن و عمل کردن به آن، باعث روشنایی دل و زندگی ما می‌شود.

**پاسخ سوال دوم:**
قرآن برنامه کامل زندگی برای همه انسان‌ها در همه زمان‌ها و مکان‌هاست.

**پاسخ سوال سوم:**
قرآن معجزه جاویدان پیامبر اسلام (ص) است. یعنی کتابی است که هیچ کس نمی‌تواند مانند آن را بیاورد و نشانه بزرگی از راستگویی پیامبر است.

**پاسخ سوال چهارم:**
قرآن کتابی است که خواندنش بسیار پرفضیلت است، اما باید در آیات آن تفکر کنیم و به دستوراتش عمل نماییم تا بتوانیم از نور هدایت آن بهره‌مند شویم.

**صفحه ۳۰**

**پرسش اول:**
خداوند در آیه اول سوره ماعون، از ما درباره چه چیزی پرسش می‌کند؟
**پاسخ:**
خداوند از ما می‌پرسد که آیا آن کسی که روز قیامت و پاداش و کیفر الهی را انکار می‌کند، دیده‌ای؟

**پرسش دوم:**
به نظر تو، چرا خداوند در این سوره، سرنوشت کسانی را که نماز می‌خوانند اما از آن غافلند، بیان می‌کند؟
**پاسخ:**
تا به ما هشدار دهد که فقط انجام ظاهری نماز کافی نیست. اگر در نمازمان توجه و حضور قلب نداشته باشیم و کارهای بد انجام دهیم، نمازمان ارزش واقعی خود را از دست می‌دهد.

**پرسش سوم:**
با توجه به مفهوم سوره ماعون، ویژگی‌های انسان‌های خودخواه و بی‌اعتنا به دیگران را بیان کن.
**پاسخ:**
این گونه افراد:
* نسبت به یتیمان محبت و مهربانی ندارند.
* دیگران را به دادن غذا و کمک به افراد نیازدار تشویق نمی‌کنند.

—

**صفحه ۳۱**

**پرسش اول:**
در خانه شما چه کارهای نیکی برای کمک به فقرا و نیازمندان انجام می‌شود؟ دو مورد را بیان کن.
**پاسخ:**
(این بخش به عهده دانش‌آموز است. به عنوان مثال می‌تواند بنویسد:)
۱. در ماه مبارک رمضان، برای نیازمندان غذا و کمک‌های نقدی می‌فرستیم.
۲. وقتی لباس‌های خوب و نو می‌خریم، لباس‌های سالمی که دیگر استفاده نمی‌کنیم را به خانواده‌های نیازمند می‌دهیم.

**پرسش دوم:**
با توجه به آموزه‌های سوره ماعون، چه ارتباطی بین “نماز” و “کمک به دیگران” وجود دارد؟
**پاسخ:**
نماز واقعی، نمازی است که علاوه بر انجام درست ظاهری، انسان را از کارهای زشت و خودخواهی بازدارد. کسی که نماز می‌خواند اما به فکر کمک به مردم نیازمند نیست، نمازش را به درستی به جا نیاورده است. پس نماز و کمک به دیگران، دو بخش جدایی‌ناپذیر از ایمان هستند.

**پرسش سوم:**
کدامیک از کارهای زیر، نمونه‌ای از “ایجاد رنج و زحمت برای دیگران” است؟
الف) عیادت از بیمار
ب) کمک به سالمندان
ج) مسخره کردن یتیمان
د) هدیه دادن
**پاسخ:**
گزینه (ج) مسخره کردن یتیمان

**صفحه ۳۶**

**پاسخ فعالیت‌های درسی:**

**فعالیت شماره ۱ (پرکردن جای خالی):**
در این قسمت، با توجه به آیات درس، کلمات مناسب را در جای خالی می‌گذاریم تا معنا و مفهوم کامل شود.

**فعالیت شماره ۲ (پاسخ به سوالات):**
۱. خداوند در قرآن می‌فرماید که پیامبر اسلام (ص) برای همه مردم رحمت است. این یعنی ایشان مانند یک مهربان بزرگ برای همه انسان‌ها بودند و می‌خواستند مردم را به راه درست و زندگی خوب هدایت کنند.

۲. ما باید به پیامبر (ص) احترام بگذاریم چون ایشان فرستاده خدا هستند و قرآن را برای ما آورده‌اند. با پیروی از دستورات و سیره ایشان، می‌توانیم زندگی بهتری داشته باشیم.

۳. از این درس یاد می‌گیریم که مهربانی و دلسوزی پیامبر (ص) با همه مردم، الگوی بسیار خوبی برای ماست. ما هم باید در زندگی با خانواده، دوستان و حتی دیگران مهربان و دلسوز باشیم.

**صفحه ۳۷**

**فعالیت شماره ۳ (درک و تمرین):**
در این بخش، با توجه به مطالبی که در کلاس خواندیم و یاد گرفتیم، به سوالات پاسخ می‌دهیم. هدف این است که بهتر بفهمیم چرا پیامبر (ص) را دوست داریم و چگونه می‌توانیم مانند ایشان باشیم.

**فعالیت شماره ۴ (کامل کردن جمله):**
جمله‌های این قسمت را با کمک کلمات و مفاهیم درس کامل می‌کنیم. این کار به ما کمک می‌کند درس را بهتر به خاطر بسپاریم و در زندگی خود از آن استفاده کنیم.

**صفحه ۴۶**

**پاسخ فعالیت‌های درسی:**

**۱. کامل کن:**
قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان است. ما باید به همه‌ی پیامبران خدا ایمان داشته باشیم. پیامبرانی مانند حضرت عیسی، حضرت موسی و حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) که آخرین پیامبر خدا است.

**۲. به سؤال زیر پاسخ بده:**
قرآن چگونه کتابی است؟
پاسخ: قرآن، کتاب آسمانی و راهنمای زندگی ما مسلمانان است. سخن خداوند است و توسط فرشته‌ای به نام جبرئیل بر پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) نازل شده است.

**۳. در جای خالی کلمه مناسب قرار بده:**
ما باید به همه‌ی کتاب‌های آسمانی که خداوند برای هدایت انسان‌ها فرستاده است، **ایمان** داشته باشیم.

—

**صفحه ۴۷**

**۴. با توجه به آیات زیر، پاسخ سؤال را بنویس:**

**آیات:**
(وَ مَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ) (آل عمران: ۸۵)
(إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ) (آل عمران: ۱۹)

**سؤال:**
خداوند در این آیات چه دینی را می‌پسندد؟
**پاسخ:**
خداوند فقط دین اسلام را می‌پسندد و از مردم می‌خواهد که این دین را برای زندگی خود انتخاب کنند.

**۵. کامل کن:**
قرآن کتاب آسمانی ما **مسلمانان** است.
ما باید به همه‌ی **پیامبران** خدا ایمان داشته باشیم.
قرآن برای **هدایت** همه‌ی انسان‌ها نازل شده است.

**صفحه ۵۳**

**پاسخ سوال اول:**
خداوند در این آیات به پیامبر می‌فرماید که اگر بندگان تو از تو در مورد من بپرسند، به آنان بگو که من بسیار نزدیکم. هرگاه کسی مرا صدا بزند، من به ندای او پاسخ می‌دهم و دعایش را اجابت می‌کنم. پس مردم نیز باید فرمان مرا بپذیرند و به من ایمان بیاورند تا راه درست را پیدا کنند.

**پاسخ سوال دوم:**
خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ».

**پاسخ سوال سوم:**
معنی “إِنِّی قَرِیبٌ” این است که: “من (خداوند) بسیار نزدیکم.”

**پاسخ سوال چهارم:**
معنی “أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ” این است که: “من دعای هر کسی که مرا بخواند، پاسخ می‌دهم.”

**پاسخ سوال پنجم:**
اگر کسی بخواهد دعایش به موقع اجابت شود، باید دو کار انجام دهد:
۱. دستورات خدا را اطاعت کند (فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی).
۲. به خداوند ایمان داشته باشد (وَ لْیُؤْمِنُوا بِی).

—

**صفحه ۵۴**

**پاسخ سوال اول:**
خداوند در این آیه می‌فرماید: «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ».
معنی این آیه این است: “مرا بخوانید تا (دعای) شما را بپذیرم.”

**پاسخ سوال دوم:**
ما باید فقط از خداوند درخواست کنیم و تنها او را بخوانیم، زیرا:
* فقط خداوند است که می‌تواند به همه دعاها پاسخ دهد و نیازهای ما را برطرف کند.
* او همیشه نزدیک است و صدای بندگانش را می‌شنود.
* او به ما قول داده که اگر او را با اخلاص بخوانیم، دعایمان را اجابت می‌کند.

**پاسخ سوال سوم:**
خداوند از ما خواسته که فقط او را عبادت کنیم و در مشکلات فقط از او کمک بخواهیم، زیرا او تنها کسی است که می‌تواند واقعاً به ما کمک کند و مشکلاتمان را حل کند. وقتی فقط از خدا کمک می‌خواهیم، نشان می‌دهیم که به قدرت و مهربانی او ایمان داریم.

**پاسخ سوال چهارم:**
ما در نماز، بعد از خواندن سوره حمد، یک سوره دیگر از قرآن می‌خوانیم؛ مانند سوره “قل هو الله احد”.

**صفحه ۵۹**

**پاسخ سوالات بخش “بیندیشیم”:**

۱. **خداوند در آیه‌ی شریفه چه کسانی را به عنوان بهترین انسان‌ها معرفی می‌کند؟**
خداوند در این آیه می‌فرماید که بهترین و باارزش‌ترین انسان‌ها نزد او، کسانی هستند که بیشتر از دیگران از گناه دوری می‌کنند و تقوای بیشتری دارند.

۲. **چرا خداوند پرهیزگاران را بهترین انسان‌ها می‌داند؟**
زیرا این افراد بیشتر از دیگران از دستورات خداوند پیروی می‌کنند و از کارهای ناشایست و گناه دوری می‌جویند. آن‌ها همیشه سعی می‌کنند کارهایی را انجام دهند که رضایت خدا را به همراه دارد.

—

**صفحه ۶۰**

**پاسخ سوالات بخش “برایم بگو”:**

۱. **قرآن کریم درباره‌ی کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، چه وعده‌ی داده است؟**
قرآن به این افراد وعده داده است که در بهشت‌هایی جای می‌گیرند که نهرها از زیر درختانش جاری است و برای همیشه در آنجا خواهند ماند.

۲. **خداوند در آیه‌ی ۳۵ سوره‌ی نور، پرهیزگاران را به چه چیزی تشبیه کرده است؟**
خداوند پرهیزگاران را به نور و روشنایی تشبیه کرده است. این نور مانند چراغ پرنوری است که درون یک محفظه‌ی شیشه‌ای قرار دارد. این شیشه خودش آنقدر شفاف و درخشان است که گویی یک ستاره‌ی تابان است. سوخت این چراغ از درخت پربرکتی تأمین می‌شود که روغن فراوانی دارد، تا جایی که حتی اگر آتش هم به آن نخورد، خودبه‌خود آماده‌ی تابش و نورافشانی است. این چراغ، نور روی نور است و خداوند هر کس را که بخواهد با این نور هدایت می‌کند.

**پاسخ سوال “کامل کن”:**

**خداوند در آیه‌ی ۳۵ سوره‌ی نور، پرهیزگاران را به “نور” تشبیه کرده است.**

**صفحه ۶۳**

**پاسخ اندیشه و تحقیق**

۱. خداوند در آیه ۱۲ سوره حجرات می‌فرماید: «… وَلَا تَجَسَّسُوا…». این آیه به ما یادآوری می‌کند که نباید در حال دیگران کنجکاوی کنیم و عیب‌های پنهان آن‌ها را جستجو کنیم. این کار مانند این است که بخواهیم اسرار دیگران را بدون اجازه بدانیم و این رفتار ناپسند است.

۲. در آیه ۱۲ سوره حجرات، خداوند می‌فرماید: «… أَیُّحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ…». این تشبیه بسیار قوی است. خداوند می‌فرماید: آیا کسی از شما دوست دارد گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ مسلماً همه از این کار بیزارند. سپس می‌فرماید: پس از غیبت کردن هم بترسید. این نشان می‌دهد که غیبت کردن در حق برادر مؤمن، مانند خوردن گوشت بدن او پس از مرگش است و آسیبی که به او می‌زنیم بسیار دردناک است.

۳. اگر کسی عیب پنهانی دارد، ما نباید آن را برای دیگران فاش کنیم. این کار باعث آبروریزی او می‌شود و احساس شرمندگی و ناراحتی می‌کند. وظیفه ما به عنوان یک مسلمان این است که اگر عیب کسی را می‌دانیم، آن را بپوشانیم و از او در برابر تحقیر و تمسخر دیگران محافظت کنیم.

—

**صفحه ۶۴**

**پاسخ خودارزیابی**

۱. غیبت یعنی وقتی شخصی در غیاب برادر یا خواهر مؤمنش صحبت می‌کند و چیزی می‌گوید که اگر آن شخص آنجا بود، از شنیدنش ناراحت می‌شد. حتی اگر آن حرف راست باشد، باز هم غیبت محسوب می‌شود.

۲. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «مَنْ رَدَّ عَنْ أَخِیهِ الْمُسْلِمِ عَثْرَةً رَدَّ اللَّهُ عَنْهُ مِائَةَ عَثْرَةٍ…». این حدیث به ما می‌آموزد که اگر کسی از برادر مسلمانش در برابر خطا و عیبی محافظت کند و آبروی او را حفظ نماید، خداوند نیز در روز قیامت او را از صد گرفتاری نجات خواهد داد. این کار پاداش بسیار بزرگی دارد.

۳. منظور از “عیب‌جویی” این است که انسان به دنبال پیدا کردن نقص‌ها و اشتباهات پنهان دیگران باشد. این کار بسیار ناپسند است و دوستی بین مردم را از بین می‌برد. در مقابل، “عیب‌پوشی” یعنی اگر عیب یا خطایی از کسی دیدیم، آن را نادیده بگیریم و فاش نکنیم. این کار باعث محبت و صمیمیت بیشتر بین مردم می‌شود.

—

**صفحه ۶۵**

**پاسخ کامل کنید**

* حفظ آبروی مؤمن، وظیفه‌ای است که خداوند بر عهده ما گذاشته است.
* کسی که عیب دیگران را می‌پوشاند، خداوند در آخرت او را می‌بخشد و پاداش بزرگی به او می‌دهد.
* در قرآن، غیبت کردن به خوردن گوشت برادر مرده تشبیه شده است.
* پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسی که آبروی برادر مسلمانش را حفظ کند، خداوند هم در قیامت آبروی او را حفظ می‌کند.

—

**صفحه ۶۶**

**پاسخ درست و نادرست**

* غیبت کردن فقط وقتی است که حرف نادرست بزنیم. (نادرست)
* **توضیح:** حتی اگر حرف ما راست باشد، اما باعث ناراحتی شخص در غیاب او شود، باز هم غیبت است.

* عیب‌پوشی باعث افزایش محبت بین مسلمانان می‌شود. (درست)

* کنجکاوی و جستجو برای پیدا کردن عیب‌های دیگران کار خوبی است. (نادرست)
* **توضیح:** این کار “تجسس” نام دارد و در قرآن از آن نهی شده است.

* اگر کسی کار بدی انجام داد، باید در جمع او را سرزنش کنیم تا عبرت بگیرد. (نادرست)
* **توضیح:** باید سعی کنیم با مهربانی و در خلوت به او تذکر دهیم، نه اینکه با سرزنش در جمع، آبرویش را بریزیم.

**صفحه ۷۰**

**فعالیت شماره ۱: درک مطلب**

۱. خداوند در این آیات، خود را با چه نامی به ما معرفی می‌کند؟
خداوند خود را با نام **«اللَّه»** به ما معرفی می‌کند.

۲. خداوند در آیه اول، خود را چه کسی معرفی می‌کند؟
خداوند خود را **آفریننده آسمان‌ها و زمین** معرفی می‌کند.

۳. خداوند در آیه دوم، خود را چه کسی معرفی می‌کند؟
خداوند خود را **شکل‌دهنده و صورتگر همه موجودات** معرفی می‌کند.

۴. خداوند در آیه سوم، خود را چه کسی معرفی می‌کند؟
خداوند خود را **بخشنده روزی به همه موجودات** معرفی می‌کند.

**فعالیت شماره ۲: اندیشه و تفکر**

با توجه به آیات این درس، به این سوال پاسخ دهید:
خداوند در این آیات، چه چیزهایی را برای ما آفریده است؟
خداوند **آسمان‌ها، زمین، همه موجودات و روزی آن‌ها** را برای ما آفریده است.

—

**صفحه ۷۱**

**فعالیت شماره ۳: تکمیل جدول**

با توجه به آیات درس، جدول زیر را کامل کنید:

| نام خداوند | معنای آن |
|————-|—————————————-|
| **الخالق** | **آفریننده** |
| **الباری** | **پدیدآورنده و خلق‌کننده** |
| **المصور** | **شکل‌دهنده و صورتگر** |
| **الرزاق** | **روزی‌دهنده و روزی‌رسان** |

**فعالیت شماره ۴: درک و دریافت**

این آیات چه پیامی برای ما دارند؟
پیام این آیات این است که ما باید **خدا را به عنوان آفریننده، صورتگر و روزی‌رسان خود بشناسیم و شکرگزار نعمت‌های او باشیم.**

—

**صفحه ۷۲**

**فعالیت شماره ۵: کامل کردن جمله‌ها**

جمله‌های زیر را با کلمات مناسب کامل کنید:

* خداوند، **آفریننده** آسمان‌ها و زمین است.
* خداوند، **شکل‌دهنده** همه موجودات است.
* خداوند، **روزی‌دهنده** همه موجودات است.

**فعالیت شماره ۶: پیوند با زندگی**

با توجه به مطالبی که در این درس یاد گرفتید، به این سوال پاسخ دهید:
ما چگونه می‌توانیم شکرگزار نعمت‌های خداوند باشیم؟
ما می‌توانیم با **استفاده درست از نعمت‌ها، سپاسگزاری از او و اطاعت از فرمان‌هایش** شکرگزار نعمت‌های خداوند باشیم.

**صفحه ۷۷**

**بیشتر بدانیم:**
قرآن، کتاب آسمانی ما مسلمانان است. این کتاب بزرگ از سوی خداوند برای راهنمایی همه انسان‌ها فرستاده شده است. پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، آیات قرآن را برای مردم می‌خواندند تا آنها با دستورات خدا آشنا شوند و زندگی بهتری داشته باشند.

**فعالیت شماره ۱ (کامل کنید):**
خداوند در این آیات به ما می‌فرماید که به **پدر و مادر** خود **احسان** کنیم. همچنین باید به **خویشاوندان**، **یتیمان** و **مستمندان** کمک و **نیکی** کنیم. با مردم به زبانی **نرم** و **محترمانه** صحبت کنیم و از **ریا** و **تکبّر** که باعث دوری از خدا می‌شود، پرهیز کنیم.

—

**صفحه ۷۸**

**فعالیت شماره ۲ (به سؤالات پاسخ دهید):**

۱. **خداوند در این آیات، چه دستوراتی داده است؟**
خداوند دستور داده است که فقط او را عبادت کنیم و هیچ چیز و هیچ کس را شریک او ندانیم. همچنین به ما می‌گوید که با پدر و مادرمان به بهترین شکل ممکن رفتار کنیم.

۲. **اگر کسی به عبادت خدا بپردازد، اما با پدر و مادرش بدرفتاری کند، آیا عبادتش پذیرفته می‌شود؟ چرا؟**
خیر، پذیرفته نمی‌شود. چون در این آیات، خداوند بلافاصله پس از دستور به عبادت خود، به نیکی کردن به پدر و مادر اشاره کرده است. این نشان می‌دهد که رضایت خدا با رضایت پدر و مادر紧密 مرتبط است.

**فعالیت شماره ۳ (با کمک گروه خود گفت‌وگو کنید):**
* **اگر دوستی در برابر پدر و مادرش بی‌احترامی کند، با او چگونه برخورد می‌کنید؟**
با او به آرامی صحبت می‌کنم و اهمیت احترام به پدر و مادر و ثواب این کار را برایش توضیح می‌دهم. سعی می‌کنم با زبان خوش او را متوجه اشتباهش کنم.

* **نیکی به پدر و مادر چه تأثیری در زندگی ما دارد؟**
نیکی به پدر و مادر باعث می‌شود خدا از ما راضی باشد، زندگی مان برکت پیدا کند و آرامش داشته باشیم. همچنین پدر و مادر را خوشحال و سالم نگه می‌دارد و الگویی خوب برای دیگران می‌شویم.

—

**صفحه ۷۹**

**فعالیت شماره ۴ (معنی کنید):**
* **اِعرِضْ:** روی برگردان و توجه نکن.
* **اُغْرِضْ:** روی برگردان (با حالت نصیحت).
* **قُولا:** بگویید (برای دو نفر).

**فعالیت شماره ۵ (با توجه به آیات کامل کنید):**
خداوند به ما می‌فرماید:
* **”لا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ”**؛ یعنی این که فقط خدا را عبادت کنید.
* **”وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً”**؛ یعنی این که به پدر و مادر خود نیکی کنید.

**فعالیت شماره ۶ (درست و نادرست):**
* خداوند فقط دستور داده است که به پدر و مادر نیکی کنیم. (**نادرست**)
* باید با همه مردم، حتی نیازمندان، با ادب و احترام صحبت کنیم. (**درست**)
* اگر پدر و مادر ما مسلمان نباشند، باز هم باید به آنها احترام بگذاریم. (**درست**)

**صفحه ۸۴**

**پاسخ فعالیت‌های درسی**

**۱. درک مطلب**
پاسخ: پیامبر (ص) همیشه به مردم مهربانی می‌کرد و با آنان با محبت و نرمی رفتار می‌نمود. ایشان حتی نسبت به کسانی که به او بی‌احترامی می‌کردند نیز با گذشت و بزرگواری برخورد می‌کرد. این رفتار نیکو باعث می‌شد تا دل‌های مردم به سوی اسلام و ایمان جذب شود.

**۲. کامل کنید**
پاسخ:
الف) پیامبر (ص) با همهی مردم، حتی با کودکان، با مهربانی و خوش‌رویی رفتار می‌کرد.
ب) ایشان هیچ‌گاه در برابر آزار دیگران، دعای بد نمی‌کرد و آنان را نمی‌آزرد.
پ) پیامبر (ص) فرمود: «بِحُسنِ الخُلُقِ فاقُوا اَهلَ الدُّنیا»؛ یعنی با خوش‌اخلاقی و رفتار نیکو، از مردم دنیا پیشی بگیرید.

**۳. پاسخ دهید**
پاسخ: منظور این است که اگر کسی به ما بدی کرد، ما در برابر او خوبی کنیم و با رفتار نیکوی خود، اثر بدی او را از بین ببریم.

—

**صفحه ۸۵**

**۴. بررسی کنید**
پاسخ:
– مهربان بودن با دوستان: این کار، دوستی را محکم‌تر و صمیمی‌تر می‌کند.
– مهربان بودن با کسانی که با ما مشکل دارند: این کار باعث می‌شود کینه از بین برود و دشمنی به دوستی تبدیل شود.

**۵. برداشت کنید**
پاسخ: پیامبر (ص) با این کار به ما یاد می‌دهند که باید با همه، حتی با کسانی که با ما مخالف هستند یا به ما محبت نمی‌کنند، با نرمی و مهربانی رفتار کنیم. ایشان نشان دادند که رفتار خوب و اخلاق نیکو، تأثیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند دل‌های سخت را نیز نرم کند.

**۶. پیام آیات**
پاسخ: خداوند در این آیات به پیامبر (ص) دستور می‌دهد که با مردم با مهربانی و نرمی رفتار کنی. اگر خشن و سخت‌گیر بودی، مردم از اطراف تو پراکنده می‌شدند. پس از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کارها با آنان مشورت کن.

**صفحه ۹۰**

**پاسخ فعالیت‌های درسی:**

**فعالیت شماره ۱ (پرکردن جای خالی):**
در این قسمت، شما باید با توجه به آنچه یاد گرفته‌اید، کلمات مناسب را در جای خالی بنویسید. کلماتی مانند “هدایت”، “نور” و “رحمت” می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند که با مفهوم کلی درس هماهنگ هستند.

**فعالیت شماره ۲ (پاسخ به سوالات):**
* **سوال اول:** پیام اصلی این آیه این است که قرآن، کتابی است برای راهنمایی همه مردم. خداوند آن را فرستاده تا انسان‌ها را از تاریکی‌های نادانی و گمراهی بیرون بیاورد و به سوی نور دانایی و هدایت ببرد.
* **سوال دوم:** وقتی می‌گوییم قرآن “نور” است، یعنی مانند یک چراغ روشنگر راه زندگی است. همان طور که در تاریکی بدون چراغ نمی‌توانیم راه را ببینیم، بدون قرآن نیز پیدا کردن مسیر درست و خوب زندگی سخت و دشوار است. قرآن با دستورات و راهنمایی‌هایش، مسیر درست را به ما نشان می‌دهد.

—

**صفحه ۹۱**

**فعالیت شماره ۳ (درک مطلب):**
در این بخش، توضیح داده می‌شود که خداوند در آیات این درس، خود را با چند صفت بسیار زیبا و مهربانانه معرفی می‌کند. این صفات نشان می‌دهند که خداوند بسیار بخشنده و مهربان است و هدایت و راهنمایی را برای بندگانش بسیار آسان می‌کند. هدف از این معرفی، این است که ما بیشتر با خدا آشنا شویم، به او عشق بورزیم و با اطمینان و امید، از راهنمایی‌هایش در قرآن استفاده کنیم.

**فعالیت شماره ۴ (کامل کردن جمله):**
جمله را می‌توان به این صورت کامل کرد: “خداوند در قرآن خود را با صفات **بخشنده و مهربان** معرفی می‌کند تا ما بدانیم که هدایت و بخشش او همیشه شامل حالمان می‌شود.”

**فعالیت شماره ۵ (پیام آیات):**
پیام اصلی این آیات امیدبخش و آرامش‌دهنده است. این آیات به ما می‌گویند که خداوند بسیار بخشنده و مهربان است و راه هدایت را برای کسانی که بخواهند آن را دنبال کنند، آسان می‌کند. بنابراین، ما باید همیشه به رحمت و لطف خدا امید داشته باشیم و برای دریافت هدایت او، تلاش کنیم.

پاسخ درس پانزدهم قرآن چهارم؛ صفحات ۹۴، ۹۶ و ۹۷

سوال اول:
قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان است. این کتاب بزرگ‌ترین معجزه پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله وسلم) است. قرآن راهنمای کامل زندگی و برنامه ای برای سعادت انسان در دنیا و آخرت می باشد.

سوال دوم:
منظور از “مهیمن” بودن قرآن این است که این کتاب بر تمام کتاب‌های آسمانی پیشین گواهی می‌دهد و حقیقت آن‌ها را تأیید می‌کند. همچنین قرآن مطالب درست آن کتاب‌ها را نگه می‌دارد و سخنان نادرست و تحریف‌شده را اصلاح می‌نماید.

سوال سوم:
قرآن کتابی است:
– برای همه انسان‌ها
– راهنمای زندگی
– بیان‌کننده احکام و قوانین
– روشن‌گر راه درست از نادرست

سوال چهارم:
قرآن در مدت ۲۳ سال، کم‌کم و بخش‌بخش از سوی خداوند بر پیامبر (ص) نازل شد.

سوال پنجم:
مقصود از “تبیاناً لکل شیء” این است که قرآن بیان‌کننده همه چیزهایی است که انسان برای رسیدن به سعادت و خوشبختی به آن نیاز دارد. این بدان معنا نیست که جزئیات تمام علوم مانند فیزیک و شیمی در آن آمده، بلکه منظور این است که همه اصول و قوانین لازم برای هدایت و زندگی بهتر در قرآن بیان شده است.

سوال ششم:
ویژگی‌های قرآن:
– خواندنی و قابل فهم برای همه
– دارای داستان‌های آموزنده و پندآموز
– روشن‌گر حقایق
– جداکننده راه درست از راه نادرست
– موعظه و پند برای پرهیزگاران

سوال هفتم:
قرآن کتابی است زنده و جاویدان که هرگز کهنه نمی‌شود و مطالب آن برای همیشه تازه و قابل استفاده است.