پاسخ تمرین‌های درس سیزدهم علوم کلاس چهارم
درس سیزدهم علوم پایهٔ چهارم – تنوع گیاهان
**زیستگاه‌ها: راهنمای گام به گام**
**پایه چهارم دبستان**
همه موجودات زنده، مانند گیاهان و جانوران، برای زندگی به یک مکان نیاز دارند. به این مکان **زیستگاه** می‌گویند. زیستگاه خانه‌ی حیوانات و گیاهان است و همه چیزهایی که برای زنده ماندن به آن نیاز دارند را در خود جای داده است.
**زیستگاه چه چیزهایی دارد؟**
یک زیستگاه خوب معمولاً این چیزها را برای ساکنانش فراهم می‌کند:
* **غذا و آب:** همه جانداران برای داشتن انرژی و رشد کردن به غذا و آب نیاز دارند.
* **هوا:** برای نفس کشیدن ضروری است.
* **پناهگاه:** یک محل امن برای در امان ماندن از آب‌وهوای بد، استراحت کردن و محافظت از جانوران شکارچی.
* **فضای کافی:** برای حرکت، رشد و پیدا کردن همه چیزهایی که نیاز دارند.
**انواع زیستگاه**
زیستگاه‌های گوناگونی در طبیعت وجود دارند. هر کدام آب‌وهوا، خاک و موجودات زنده خاص خود را دارند. در اینجا با چند زیستگاه آشنا می‌شویم:
* **جنگل:** مکانی با درختان بلند و فراوان است. سنجاب، روباه، انواع پرندگان و حشرات در اینجا زندگی می‌کنند.
* **بیابان:** منطقه‌ای بسیار گرم و خشک با باران کم. شتر، مارمولک، مار و کاکتوس‌ها در بیابان زندگی می‌کنند.
* **اقیانوس:** یک زیستگاه آبی بسیار بزرگ که خانه‌ی ماهی‌ها، نهنگ‌ها، دلفین‌ها و ستاره‌های دریایی است.
* **قطب:** مناطق بسیار سرد زمین. خرس قطبی و پنگوئن‌ها در این سرما زندگی می‌کنند.
* **چمنزار:** دشتی پهناور پوشیده از علف. گورخر، گوزن و شیرها در چمنزارها یافت می‌شوند.
**چرا باید از زیستگاه‌ها محافظت کنیم؟**
ما انسان‌ها نیز بخشی از طبیعت هستیم. اگر به زیستگاه‌ها آسیب بزنیم، مثلاً جنگل‌ها را از بین ببریم یا آب رودخانه‌ها را آلوده کنیم، زندگی گیاهان و جانوران به خطر می‌افتد. وقتی یک گونه جانوری منقرض شود، دیگر هرگز برنمی‌گردد. محافظت از زیستگاه‌ها در واقع به معنای محافظت از خانه همه موجودات زنده و حفظ زیبایی و سلامت سیاره زمین است.
درس دهم ۱۳ علوم پایه چهارم – گوناگونی گیاهان
درس دهم: گوناگونی گیاهان
**فعالیت (صفحه ۱۱۳)**
در این فعالیت، از شما خواسته شده تا نمونه‌هایی از گیاهان گوناگون را جمع‌آوری کرده و آنها را با هم مقایسه کنید. به تفاوت‌های آنها در اندازه، شکل، رنگ و بخش‌های مختلف مانند ریشه، ساقه و برگ دقت کنید.
**جمع‌آوری اطلاعات (صفحه ۱۱۴)**
در این بخش باید درباره گیاهانی که در زیستگاه‌های مختلف مانند کوهستان، جنگل یا بیابان زندگی می‌کنند، اطلاعاتی جمع کنید. ببینید هر گیاه چگونه خود را با شرایط محیطی مانند سرما، گرما یا کم‌آبی سازگار کرده است.
**فکر کنید (صفحه ۱۱۵)**
به این فکر کنید که اگر گیاهان در یک منطقه خاص نباشند، چه اتفاقی برای جانوران و محیط زیست می‌افتد؟ زندگی دیگر موجودات چگونه تحت تأثیر قرار می‌گیرد؟
**فعالیت (صفحه ۱۱۵)**
در این فعالیت، یک گیاه را به دقت مشاهده کنید و بخش‌های اصلی آن مانند ریشه، ساقه، برگ و گل (اگر دارد) را شناسایی کنید. سپس نقش هر بخش از گیاه را در رشد و ادامه زندگی آن توضیح دهید.
**فکر کنید (صفحه ۱۱۶)**
تصور کنید یک گیاه به اندازه‌ای بزرگ شود که ساقه محکم و قوی داشته باشد. این ساقه قوی چگونه به گیاه کمک می‌کند؟ برای مثال، چگونه در برابر بادهای شدید یا باران مقاومت می‌کند؟
**فعالیت (صفحه ۱۱۶)**
با استفاده از وسایل ساده، یک مدل ساده از یک گیاه بسازید. سعی کنید بخش‌های مختلف آن را نشان دهید و برای دوستان خود توضیح دهید که هر قسمت چه کاری انجام می‌دهد.
**گفت‌وگو (صفحه ۱۱۸)**
در گروه خود در مورد این موضوع صحبت کنید که چرا باید از گیاهان محافظت کنیم. هر یک از شما می‌تواند دلایل خود را بیان کند و راه‌های ساده‌ای برای نگهداری از گیاهان پیشنهاد دهد.
**فکر کنید (صفحه ۱۱۸)**
به این موضوع فکر کنید که گیاهان علاوه بر غذا و اکسیژن، چه فواید دیگری برای انسان‌ها و جانوران دارند؟ آیا می‌توانید چند مثال بزنید؟
**درس سیزدهم: زیستگاه**
زیستگاه به محلی گفته می‌شود که یک موجود زنده مانند یک گیاه یا جانور در آن زندگی می‌کند. در هر زیستگاه، شرایط خاصی مانند نوع خاک، مقدار آب و دمای هوا وجود دارد که بر زندگی موجودات تأثیر می‌گذارد.
فعالیت صفحه ۱۱۳ علوم چهارم
در حیاط مدرسه یا پارک نزدیک آن:
چه چیزهای زنده و غیرزنده‌ای را مشاهده می‌کنید؟ آنها را در جدول مقابل دسته‌بندی کنید.
| زنده | غیرزنده |
| درخت چنار | خاک |
| ملخ | آب |
| زنبور | سطل زباله |
| گنجشک | نیمکت |
| گل رز | هوا |
| گربه | سنگ |
| درخت کاج | الاکلنگ |
موجودات زنده‌ای که در جدول صفحه قبل مشاهده کردید را در جدول روبرو، دسته‌بندی کنید.
| گیاهان | درخت کاج |
| درخت چنار | ملخ |
| گل رز | زنبور |
| درخت کاج | گربه |
| گنجشک |
بدون داشتن متن اصلی صفحه ۱۱۳ کتاب علوم چهارم، انجام یک بازنویسی دقیق غیرممکن است. برای کمک به شما، لطفاً متن کامل آن صفحه را ارائه دهید.
منتظر دریافت متن هستم تا بتوانم آن را به زبانی ساده و قابل فهم برای شما بازنویسی کنم.
جمع آوری اطلاعات صفحه ۱۱۴ علوم چهارم
درباره خوراک حیواناتی که اسمشان را در جدول قبلی وارد کردید، تحقیق کنید و اطلاعات لازم را به دست آورید. سپس جدول مقابل را تکمیل نمایید و در ادامه تعیین کنید:
کدام یک از حیوانات در این جدول از گیاهان تغذیه می‌کنند و کدام یک گوشتخوار هستند؟
پاسخ: ملخ و زنبور از گیاهان می‌خورند، اما گربه از گوشت حیوانات دیگر تغذیه می‌کند.
– آیا در این جدول، حیوانی هست که هم گیاهان و هم گوشت را بخورد؟
پاسخ: بله – گنجشک
فکر کنید صفحه ۱۱۵ علوم چهارم
لطفاً به تصویرهای زیر با دقت نگاه کنید و سپس به سوالات پاسخ دهید.
بین این جانداران، رابطه‌ی غذایی چگونه است؟
پاسخ: آنها یک زنجیره‌ی غذایی می‌سازند.
رابطه‌ی غذایی بین موجودات زنده در این محیط‌ها را با علامت فلش نشان دهید.
پاسخ: ماهی ← جلبک و حیوانات کوچک آبزی
پاسخ: شیر ← گاومیش
فعالیت صفحه ۱۱۵ علوم چهارم
با نگاه به تصویر ارائه شده،
– گنجشک چه چیزهایی می‌خورد؟
پاسخ: کرم خاکی و دانه گیاهان
– گنجشک خوراک کدام حیوانات است؟
پاسخ: روباه و گربه
– در این تصویر چند زنجیره غذایی می‌بینید؟
پاسخ: ۴
– کدام حیوان در همهٔ این زنجیره‌ها وجود دارد؟
پاسخ: گنجشک
جواب فعالیت صفحه ۱۱۵ علوم چهارم
فکرکنید صفحه ۱۱۶ علوم چهارم
۱- در این شبکه غذایی چند زنجیره غذایی می‌بینیم؟
پاسخ: پنج زنجیره غذایی
۲- اگر در این شبکه غذایی همه موش‌ها نابود شوند، آیا شاهین‌ها هم منقرض می‌شوند؟
پاسخ: خیر، زیرا شاهین‌ها می‌توانند از راه‌های دیگر مانند خوردن خرگوش یا مار نیز غذای خود را تأمین کنند.
فعالیت صفحه ۱۱۶ علوم چهارم
وسایل مورد نیاز: کمی خاک از باغ، یک قاشق پلاستیکی، یک کاسه آب، و یک ظرف با عمق کافی
۱- با استفاده از قاشق، خاک را به آرامی هم بزنید و کرمهای خاکی داخل آن را پیدا کنید.
۲- خاک به همراه کرم‌ها را داخل ظرف گود بریزید.
۳- به اندازه‌ای آب روی خاک بریزید که کاملاً سطح آن پوشیده شود.
– به نظر شما چه اتفاقی برای کرم‌ها خواهد افتاد؟
پاسخ: کرم‌ها از خاک خارج می‌شوند، زیرا شرایط زندگی آنها تغییر کرده است.
– چه چیزی مشاهده می‌کنید؟
پاسخ: وقتی فضاهای خالی بین ذره‌های خاک با آب پر می‌شود، محیط زندگی کرم‌ها تغییر می‌کند و آنها برای تنفس مجبور می‌شوند از خاک بیرون بیایند.
گفت‌وگو صفحه ۱۱۸ علوم چهارم
– آیا ماهی، ببر و حیوانات دیگر می‌توانند در هر نقطه‌ای از جهان زندگی کنند؟ چرا؟
پاسخ: خیر، زیرا هر جانوری برای زنده ماندن به محیط و شرایط خاصی نیاز دارد.
– آیا حیواناتی که در اطراف ما زندگی می‌کنند، می‌توانند در مناطق بسیار گرم یا بسیار سرد دوام بیاورند؟ چرا؟
پاسخ: خیر، زیرا محیط زندگی آنها معمولاً معتدل است و نه زیاد گرم و نه زیاد سرد.
فکرکنید صفحه ۱۱۸ علوم چهارم
آیا فکر می‌کنید یک پارک یا باغچه می‌تواند یک محیط طبیعی برای زندگی موجودات باشد؟ چرا اینطور فکر می‌کنید؟
پاسخ: بله، زیرا در این فضاها، گیاهان، گلها، کرمهای خاکی و دیگر جانداران زندگی می‌کنند و در کنار هم یک مجموعه زنده را تشکیل می‌دهند.