کره جنوبی و استراتژی “هوش مصنوعی حاکمیتی”: نبرد یک ملت برای شکستن انحصار آمریکا و چین

دولت و غول‌های فناوری کره جنوبی در یک حرکت استراتژیک و هماهنگ، سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری را برای توسعه “هوش مصنوعی حاکمیتی” (Sovereign AI) آغاز کرده‌اند. هدف این طرح ملی، کاهش وابستگی به شرکت‌های پیشرو آمریکایی (مانند OpenAI و Google) و چینی، و تبدیل کره جنوبی به یکی از سه قدرت برتر هوش مصنوعی در جهان تا سال ۲۰۲۷ است.

این استراتژی بر چند ستون اصلی استوار است:

• سرمایه‌گذاری عظیم دولتی: دولت کره جنوبی با تخصیص بودجه‌ای بالغ بر ۷ میلیارد دلار، صندوق‌های حمایتی بزرگی برای تحقیق، توسعه و تقویت شرکت‌های داخلی فعال در حوزه هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
• ائتلاف غول‌های فناوری: شرکت‌های بزرگ کره‌ای مانند SK Telecom، LG، و Naver (خالق مدل زبان بزرگ HyperCLOVA) کنسرسیوم‌هایی را برای توسعه مدل‌های زبان بزرگ بومی (LLMs) تشکیل داده‌اند.
• اتکا به مزیت رقابتی در سخت‌افزار: این کشور قصد دارد از سلطه خود بر بازار جهانی نیمه‌هادی‌ها و تراشه‌های حافظه (از طریق شرکت‌هایی مانند سامسونگ و SK Hynix) به عنوان اهرمی برای ساخت یک اکوسیستم هوش مصنوعی کامل، از تراشه تا نرم‌افزار، استفاده کند.
• تمرکز بر زبان و فرهنگ بومی: یکی از اهداف کلیدی، ساخت مدل‌هایی است که به طور عمیق با زبان، فرهنگ و نیازهای خاص بازار کره جنوبی آموزش دیده‌اند.

بخش ۲: تحلیل پیمان امیدی (متخصص استراتژی دیجیتال و ژئوپلیتیک فناوری)

استراتژی کره جنوبی فقط یک تلاش برای “کپی کردن” سیلیکون‌ولی نیست؛ این یک کلاس درس در مورد چگونگی رقابت یک قدرت متوسط با ابرقدرت‌ها از طریق بازی در زمین خودی است.

۱. استراتژی اول: “بازی کامل پشته” (The Full-Stack Play)

• در حالی که بسیاری از کشورها تنها بر روی توسعه نرم‌افزار یا کاربردهای هوش مصنوعی تمرکز کرده‌اند، کره جنوبی در حال بازی در “تمام پشته” (Full Stack) فناوری است. آن‌ها برگ برنده خود یعنی سلطه بر سخت‌افزار (تراشه‌ها) را روی میز گذاشته‌اند. استراتژی آن‌ها این است: “شما مدل‌های زبان بزرگ را طراحی می‌کنید، اما برای اجرای آن‌ها به تراشه‌های حافظه ما نیاز دارید. ما با ادغام عمودی و بهینه‌سازی نرم‌افزار برای سخت‌افزار خودمان، می‌توانیم یک اکوسیستم کارآمدتر و ارزان‌تر بسازیم.” این یک مزیت رقابتی بنیادین است که کمتر کشوری در جهان از آن برخوردار است.

۲. استراتژی دوم: “خندق فرهنگی و زبانی” (The Cultural & Linguistic Moat)

• مدل‌های زبان بزرگ جهانی مانند GPT، هرچقدر هم که قدرتمند باشند، همیشه یک سوگیری فرهنگی و زبانی به سمت انگلیسی و فرهنگ غربی خواهند داشت. کره جنوبی به درستی دریافته است که با ساختن مدل‌هایی که به طور عمیق بر روی داده‌ها، تاریخ، ادبیات و ظرافت‌های فرهنگی و اجتماعی کره آموزش دیده‌اند، می‌تواند یک “خندق رقابتی” حفر کند. این مدل‌های بومی در کاربردهای محلی (مانند خدمات دولتی، آموزش و پشتیبانی مشتریان در کره) عملکرد بهتری خواهند داشت و می‌توانند به یک استاندارد ملی تبدیل شوند که ورود رقبای خارجی را دشوار می‌سازد.

۳. استراتژی سوم: “ملی‌گرایی استراتژیک” (Strategic Nationalism)

• این حرکت، فراتر از یک تصمیم تجاری، یک تصمیم ژئوپلیتیکی است. در دنیایی که وابستگی به فناوری‌های کلیدی می‌تواند به یک نقطه ضعف استراتژیک تبدیل شود (همانطور که در جنگ تراشه‌ها بین آمریکا و چین دیدیم)، کره جنوبی در حال ساختن یک سپر دفاعی است. داشتن “هوش مصنوعی حاکمیتی” به این معناست که زیرساخت‌های حیاتی کشور در آینده، تحت کنترل و حاکمیت ملی باقی می‌مانند و از ریسک‌های سیاسی و تحریم‌های احتمالی مصون خواهند بود.

بخش ۳: راهکار عملی و پیامدها

برای کسب‌وکارهای ایرانی:

• الگوبرداری از استراتژی “خندق فرهنگی”: این یک درس کلیدی برای ایران است. به جای تلاش برای رقابت مستقیم با مدل‌های جهانی در کاربردهای عمومی، فرصت بزرگ در ساختن مدل‌ها و کاربردهای هوش مصنوعی است که به طور عمیق بر روی زبان فارسی و نیازهای بومی ایران (مانند سیستم‌های حقوقی، پزشکی و آموزشی کشور) آموزش دیده‌اند. این یک بازار دست‌نخورده است.
• اهمیت سخت‌افزار: این استراتژی نشان می‌دهد که قدرت نرم‌افزاری بدون پشتوانه سخت‌افزاری، شکننده است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های داده و توان محاسباتی، یک امر حیاتی برای هرگونه برنامه بلندمدت در حوزه هوش مصنوعی است.

برای متخصصان فناوری:

• تقاضا برای تخصص دوگانه: آینده در دست متخصصانی است که هم هوش مصنوعی را می‌فهمند و هم یک حوزه تخصصی دیگر (مانند حقوق، مالی یا پزشکی) را. توانایی ترکیب این دو، کلید ساختن کاربردهای ارزشمند بر بستر مدل‌های بومی خواهد بود.

پیامد جهانی:

• ظهور قطب‌های سوم قدرت در هوش مصنوعی، انحصار آمریکا و چین را خواهد شکست و به یک دنیای چندقطبی در حوزه فناوری منجر خواهد شد. این امر می‌تواند رقابت را افزایش داده و به نفع مصرف‌کنندگان نهایی تمام شود، اما در عین حال، ممکن است به ایجاد استانداردهای منطقه‌ای متفاوت و “اینترنت‌های چندپاره” نیز دامن بزند.