بازی‌های محلی بخشی از فرهنگ و هویت هر منطقه هستند که نسل به نسل منتقل شده‌اند و نقش مهمی در سرگرمی و تقویت مهارت‌های اجتماعی و جسمانی افراد دارند. در ادامه، به معرفی و توضیح چند بازی محلی ایرانی می‌پردازیم که در نقاط مختلف کشور رواج داشته‌اند.
بازی قلعه
بازی «قلعه» یا «نجات» یکی از بازی‌های محبوب در مدارس ابتدایی پسرانه ایران است.
روش بازی
1. بازیکنان به دو گروه تقسیم می‌شوند.
2. با قرعه‌کشی، یکی از گروه‌ها نقش مهاجم و دیگری نقش مدافع را بر عهده می‌گیرد.
3. گروه مهاجم سعی می‌کند اعضای گروه مدافع را دستگیر کرده و به مکانی به نام «قلعه» ببرد.
4. اگر یکی از اعضای گروه مدافع بتواند به قلعه نزدیک شده و دست خود را به یکی از افراد دستگیرشده بزند، آن فرد آزاد می‌شود.
5. بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که تمام اعضای یک گروه دستگیر شوند و سپس نقش‌ها عوض می‌شوند.
تاریخچه
این بازی از گذشته‌های دور در میان کودکان و نوجوانان ایرانی رواج داشته و به دلیل نیاز به سرعت، دقت و همکاری تیمی، همواره مورد توجه بوده است.
بازی هب هب
«هب هب» یک بازی گروهی است که به تقویت دقت، تمرکز و مهارت‌های ریاضی کمک می‌کند.
روش بازی
1. یک نفر به عنوان استاد انتخاب می‌شود و عددی را به دلخواه تعیین می‌کند (مثلاً عدد ۵).
2. بازیکنان به ترتیب از عدد ۱ شروع به شمارش می‌کنند.
3. هر بازیکنی که به مضرب عدد انتخاب‌شده می‌رسد (مثلاً ۵، ۱۰، ۱۵ و…) باید به جای گفتن عدد، کلمه «هب» را بگوید.
4. اگر بازیکنی اشتباه کند (مثلاً عدد را بگوید یا در جای نادرست «هب» بگوید)، از بازی خارج می‌شود.
5. بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که یک نفر باقی بماند و او برنده است.
تاریخچه
این بازی در مناطق مختلف ایران با نام‌ها و قوانین مشابهی اجرا می‌شود و هدف آن افزایش تمرکز و مهارت‌های ذهنی بازیکنان است.
بازی تاپ تاپ خمیر
«تاپ تاپ خمیر» یک بازی سنتی است که به تقویت حافظه و دقت کمک می‌کند.
روش بازی
1. یک نفر به عنوان اوستا انتخاب می‌شود و یکی از بازیکنان را به حالت سجده می‌خواباند و از او می‌خواهد چشمانش را ببندد.
2. اوستا دست یکی از بازیکنان را بالا می‌برد و همزمان شعر «تاپ تاپ خمیر، شیشه پر پنیر، دست کی بالا؟» را می‌خواند.
3. بازیکنی که چشمانش بسته است باید حدس بزند دست چه کسی بالا بوده است.
4. اگر درست حدس بزند، یک امتیاز می‌گیرد و نقش‌ها عوض می‌شوند؛ در غیر این صورت، بازی تکرار می‌شود.
تاریخچه
این بازی در بسیاری از مناطق ایران رواج داشته و به عنوان یک سرگرمی خانوادگی و دوستانه شناخته می‌شود.
بازی ایکس-او
«ایکس-او» یا «دوز» یک بازی دو نفره است که با قلم و کاغذ انجام می‌شود و به تقویت تفکر استراتژیک کمک می‌کند.
روش بازی
1. یک جدول ۳×۳ رسم می‌شود.
2. هر بازیکن یکی از علامت‌های X یا O را انتخاب می‌کند.
3. بازیکنان به نوبت علامت خود را در یکی از خانه‌های خالی قرار می‌دهند.
4. هدف، قرار دادن سه علامت مشابه در یک ردیف افقی، عمودی یا قطری است.
5. بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که یکی از بازیکنان به هدف برسد یا تمام خانه‌ها پر شود.
تاریخچه
این بازی با نام «Tic-Tac-Toe» در فرهنگ‌های مختلف شناخته شده و از گذشته‌های دور به عنوان یک سرگرمی ساده و در عین حال چالش‌برانگیز مورد استفاده قرار گرفته است.
بازی بالا بلندی
«بالا بلندی» یک بازی گروهی است که نیاز به سرعت و دقت دارد.
روش بازی
1. یک نفر به عنوان گرگ انتخاب می‌شود.
2. بقیه بازیکنان فرار می‌کنند و سعی می‌کنند روی سکوها یا مکان‌های بلند بایستند.
3. گرگ نمی‌تواند بازیکنی را که روی بلندی است بگیرد.
4. آخرین بازیکنی که توسط گرگ گرفته می‌شود، در دور بعدی گرگ می‌شود.
تاریخچه
این بازی در بسیاری از مناطق ایران با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود و به عنوان یک سرگرمی پرتحرک و هیجان‌انگیز مورد علاقه کودکان است.
بازی پانتومیم
«پانتومیم» یک بازی گروهی است که به تقویت خلاقیت و توانایی‌های غیرکلامی کمک می‌کند.
روش بازی
1. بازیکنان به دو تیم تقسیم می‌شوند.
2. یکی از تیم‌ها موضوعی را انتخاب کرده و به یکی از اعضای تیم مقابل می‌گوید.
3. بازیکن باید بدون استفاده از کلمات و فقط با حرکات بدن، موضوع را به هم‌تیمی‌های خود منتقل کند.
4. تیم مقابل باید موضوع را حدس بزند.
5. بازی به نوبت بین تیم‌ها ادامه می‌یابد.
تاریخچه
پانتومیم در فرهنگ‌های مختلف به عنوان یک هنر نمایشی شناخته می‌شود و در ایران نیز به عنوان یک بازی سرگرم‌کننده و آموزشی رواج دارد.
بازی نقطه‌بازی
«نقطه‌بازی» یک بازی دو نفره است که به تقویت تفکر استراتژیک و دقت کمک می‌کند.
روش بازی
1. یک صفحه با نقاط منظم رسم می‌شود.
2. بازیکنان به نوبت دو نقطه را با خطی به هم متصل می‌کنند.
3. هدف، تشکیل مربع‌های کوچک است.
4. بازیکنی که یک مربع را کامل کند، نام خود را در آن می‌نویسد و نوبت بعدی نیز با اوست.
5. بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که تمام مربع‌ها تکمیل شوند و بازیکنی که بیشترین مربع را داشته باشد، برنده است.
تاریخچه
این بازی در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان یک سرگرمی ساده و در عین حال چالش‌برانگیز شناخته می‌شود و در ایران نیز محبوبیت دارد.
بازی اسم فامیل
«اسم فامیل» یک بازی گروهی است که به تقویت حافظه و سرعت عمل کمک می‌کند.
روش بازی
1. هر بازیکن یک کاغذ و قلم دارد و ستون‌هایی با عناوین مختلف (مانند اسم، فامیل، شهر، کشور، غذا و…) می‌کشد.
2. یکی از بازیکنان یک حرف از الفبا را انتخاب می‌کند.
3. همه بازیکنان باید کلماتی را که با آن حرف شروع می‌شوند، در ستون‌های مربوطه بنویسند.
4. اولین بازیکنی که تمام ستون‌ها را پر کند، اعلام می‌کند و بقیه باید نوشتن را متوقف کنند.
5. امتیازدهی بر اساس تعداد