بازی‌های محلی ترکمنی بخش مهمی از فرهنگ و سنت‌های این قوم را تشکیل می‌دهند. این بازی‌ها نه تنها وسیله‌ای برای سرگرمی بوده‌اند، بلکه نقش مهمی در تقویت مهارت‌های جسمانی، ذهنی و اجتماعی افراد ایفا کرده‌اند. در ادامه، به معرفی و توضیح چند نمونه از این بازی‌ها می‌پردازیم.
آش‌شیق اویونی (بازی آش‌شیق)
آش‌شیق اویونی یکی از بازی‌های سنتی ترکمن‌هاست که با استفاده از استخوان کشکک زانوی گوسفند یا بز، به نام “آشیق”، انجام می‌شود.
روش بازی
– تعداد بازیکنان: ۲ تا ۴ نفر
– محل بازی: زمین هموار
در این بازی، بازیکنان به تعداد مساوی آشیق‌های خود را در وسط دایره‌ای که درون یک مستطیل قرار دارد، می‌چینند. بازیکن شروع‌کننده با استفاده از “ساققا” (آشیق بزرگ‌تر و سنگین‌تر) از پشت خط مستطیل به سمت آشیق‌ها نشانه‌گیری کرده و سعی می‌کند آن‌ها را از دایره خارج کند. هر آشیقی که از مستطیل خارج شود، به مالکیت بازیکن ضربه‌زننده درمی‌آید. بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که تمام آشیق‌ها از زمین خارج شوند.
تاریخچه
این بازی در گذشته بسیار رایج بوده و افراد در سنین مختلف در آن شرکت می‌کردند. آشیق‌ها گاهی رنگ‌آمیزی می‌شدند تا جذابیت بیشتری به بازی ببخشند.
آی ترک، گون ترک (Ayterek, Gunterek)
این بازی نمایشی از مراسم خواستگاری است و بیشتر در شب‌های مهتابی و جشن‌ها برگزار می‌شود.
روش بازی
– تعداد بازیکنان: دو گروه با تعداد مساوی
– محل بازی: فضای باز
دو گروه در مقابل یکدیگر صف می‌کشند. گروه اول نقش خانواده داماد و گروه دوم نقش خانواده عروس را ایفا می‌کنند. گفت‌وگوهای منظومی بین دو گروه رد و بدل می‌شود که در آن‌ها ویژگی‌های مورد نظر برای عروس و داماد بیان می‌شود. پس از اتمام گفت‌وگوها، یکی از اعضای گروه اول سعی می‌کند یکی از اعضای گروه دوم را به سمت خود بکشد. اگر موفق شود، آن فرد به گروه اول می‌پیوندد؛ در غیر این صورت، بازی ادامه می‌یابد.
تاریخچه
این بازی بیشتر در شب چهاردهم هر ماه، زمانی که ماه کامل است، برگزار می‌شد و به عنوان یک بازی دخترانه معمول بود. در دهه‌های اخیر، پسران نیز در این بازی شرکت می‌کنند.
پلله م باشی (چورله ن- چورریگ- اوینام کسسیر)
این بازی گروهی نیازمند تیزهوشی، جرات و همکاری است و بیشتر در شب‌های مهتابی و جشن‌ها انجام می‌شود.
روش بازی
– تعداد بازیکنان: ۱۲ تا ۳۰ نفر
– محل بازی: فضای باز
بازیکنان به دو گروه تقسیم می‌شوند و دو نفر به عنوان رهبر گروه انتخاب می‌شوند. سپس بازیکنان دو به دو نام مستعاری انتخاب کرده و نزد رهبران بازمی‌گردند تا به دو گروه مساوی تقسیم شوند. پس از آن، کفش‌ها را در محلی به نام “پلله” جمع می‌کنند. گروه مدافع در دایره‌ای فرضی اطراف پلله قرار می‌گیرد و گروه حمله‌کننده بیرون از دایره می‌ایستد. هدف گروه حمله‌کننده این است که با عبور از بین دو بازیکن مدافع، آن‌ها را از بازی خارج کند، در حالی که مدافعان سعی دارند با ضربه زدن به حمله‌کنندگان، آن‌ها را از بازی خارج کنند.
در اینجا می‌توانید اطلاعات کامل‌تری درباره بازی محلی رابط بیابید.
تاریخچه
این بازی یکی از پرآوازه‌ترین و معروف‌ترین بازی‌های بومی ترکمن‌هاست و به دلیل جذابیت خاص، ساعت‌ها طول می‌کشد.
غوشاق آتدی
این بازی با استفاده از شال‌هایی که به هم بسته می‌شوند، انجام می‌شود و نیازمند سرعت و چابکی است.
برای یادگیری پیشرفته، به بازی محلی دال پلان چیست مراجعه کنید.
روش بازی
– تعداد بازیکنان: ۸ تا ۱۸ نفر
– محل بازی: فضای باز
بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند و دو نفر به عنوان رهبر گروه انتخاب می‌شوند. سپس بازیکنان دو به دو نام مستعاری انتخاب کرده و نزد رهبران بازمی‌گردند تا به دو گروه مساوی تقسیم شوند. دو گروه رو در رو به فاصله تقریبی ۲۰ متر از یکدیگر قرار می‌گیرند. گروهی که غوشاق در دست آن‌هاست، یکی از افراد گروه خود را پشت سر حریف قرار می‌دهد و غوشاق را به سمت او می‌اندازد. اگر غوشاق به دست او برسد، شروع به زدن حریف می‌کند. حریف سعی دارد خود را به گروه مخالف برساند. اگر موفق به فرار شود، غوشاق را تحویل می‌گیرد و جای دو گروه عوض می‌شود؛ در غیر این صورت، بازنده است.
تاریخچه
این بازی یکی از مهم‌ترین بازی‌های بومی ترکمن‌هاست و زمانی که امکانات ورزشی و تفریحی مطرح نبوده، مردم ترکمن این بازی را به عنوان یک سرگرمی دنبال می‌کردند.
بازی‌های محلی ترکمنی نه تنها به عنوان سرگرمی، بلکه به عنوان وسیله‌ای برای تقویت مهارت‌های جسمانی، ذهنی و اجتماعی افراد عمل کرده‌اند. این بازی‌ها نشان‌دهنده فرهنگ غنی و سنت‌های ارزشمند ترکمن‌ها هستند که نسل به نسل منتقل شده‌اند.