بازیهای محلی بخشی از فرهنگ و هویت هر منطقه هستند که نسل به نسل منتقل شدهاند و نقش مهمی در سرگرمی و تقویت مهارتهای اجتماعی و جسمانی افراد دارند. در این مقاله، به معرفی و توضیح چند بازی محلی پرداخته میشود که در نقاط مختلف ایران رواج داشتهاند.
بازی نخبازی
نخبازی یکی از بازیهای مهارتی است که بازیکنان با استفاده از یک نخ، شکلهای مختلفی را میسازند. در نوع دو نفره این بازی، که به “Cat’s Cradle” معروف است، از نخی که دو سر آن گره خورده و یک حلقه بسته تشکیل داده، استفاده میشود. دو بازیکن به نوبت نخ را از دست یکدیگر میگیرند و بدون اینکه گره بخورد، شکل جدیدی با آن میسازند.
بازی نقطهبازی
نقطهبازی یک بازی سنتی است که حداقل دو بازیکن روی کاغذ انجام میدهند. در این بازی، بازیکنان نقاطی را روی کاغذ میکشند و سعی میکنند با اتصال آنها، مربعهایی را تشکیل دهند. بازیکنی که بیشترین مربع را تشکیل دهد، برنده است.
بازی نون بیار کباب ببر
در این بازی، دو نفر دستهای خود را روی هم قرار میدهند. هر کس که بتواند سریعتر روی دست دیگری بزند، برنده است.
بازیهای نمایشی
بازیهای نمایشی شامل ایفای نقشهای مختلف توسط کودکان است. بازیهایی مانند مامانبازی، خالهبازی، پلیسبازی، معلمبازی و دکتربازی نمونههایی از این نوع بازیها هستند. در سنین بالاتر، بازیهایی مانند پانتومیم و مافیا نیز در این دسته قرار میگیرند.
بازی وسطی
در بازی وسطی، بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم میشوند. یکی از گروهها در وسط محوطه بازی قرار میگیرد و گروه دیگر در دو طرف عرضی محوطه. گروه کناری سعی میکند با پرتاب توپ، افراد گروه وسطی را بزند و آنها را از بازی خارج کند. گروه وسطی نیز تلاش میکند از اصابت توپ جلوگیری کند و در صورت امکان، توپ را بگیرد تا یکی از اعضای سوخته خود را به بازی برگرداند.
بازی هفتسنگ
هفتسنگ یک بازی سنتی ایرانی است که با هفت سنگ صاف و تخت و یک توپ انجام میشود. بازیکنان به دو تیم تقسیم میشوند. یکی از تیمها توپ را به سمت سنگها پرتاب میکند تا آنها را بیندازد. تیم دیگر سعی میکند با توپ، اعضای تیم پرتابکننده را بزند و مانع از چیدن مجدد سنگها شود. اگر تیم پرتابکننده موفق به چیدن مجدد سنگها شود، برنده است.
بازی یهقل دوقل
یهقل دوقل با استفاده از تعدادی سنگریزه انجام میشود. بازیکن یک سنگریزه را به هوا میاندازد و در همان زمان، یک یا چند سنگریزه از زمین برمیدارد و سپس سنگریزهای که در هوا بود را میگیرد. این مراحل با افزایش تعداد سنگریزهها ادامه مییابد.
بازی زنجیره انسانی
در این بازی، روی زمین سه خط موازی به فواصل سه متر رسم میشود. دو گروه از دانشآموزان به صورت یک در میان، رو به جلو و عقب کنار هم ایستاده و بازو در بازوی هم قفل میکنند. با شروع بازی، هر گروه سعی میکند با فشار، اعضای گروه دیگر را از خط مقابل خارج کند یا اتصال صف آنها را پاره نماید. گروهی که موفق به این کار شود، برنده است.
بازی خروسجنگی
در این بازی، دایرهای به شعاع حداقل دو متر روی زمین رسم میشود. شرکتکنندگان دستهای خود را به سینه قفل کرده و یک پای خود را از پشت تا میکنند. با آغاز مسابقه، همانند خروسهای جنگی با زدن شانه به دیگر بازیکنان، سعی میکنند تعادل آنها را از بین ببرند یا آنها را از دایره خارج کنند. آخرین نفری که در دایره باقی بماند، برنده است.
بازی طنابکشی دوطرفه
در این بازی، سه خط به فواصل دو متر روی زمین رسم میشود. وسط یک طناب ضخیم نوار رنگی بسته میشود. دو گروه پشت خطهای زمین خود، به صورت ستونی میایستند و طناب را در دست میگیرند. با شروع مسابقه، هر گروه سعی میکند گروه مقابل را از خط وسط عبور دهد. گروهی که از خط وسط عبور داده شود، بازنده است.
بازی طنابکشی چهارطرفه
در این بازی، دو طناب بلند از نقطه وسطشان محکم به یکدیگر بسته میشوند، به طوری که از چهار طرف امتداد داشته باشند. روی زمین مربعی به ابعاد سه متر رسم شده و وسط اضلاع مشخص میشود. طناب چهارطرفه طوری روی این مربع قرار میگیرد که نوار رنگی نقطه اتصال، در مرکز مربع باشد. چهار گروه در محلهای خود به صورت ستونی ایستاده و طناب را در دست میگیرند. با شروع بازی، هر گروه طناب را به طرف خود میکشد. در پایان، گروهی که توانسته طناب را بیشتر به طرف زمین خود بکشد، برنده است.
بازی فرار از قلعه
در این بازی، طنابی به شکل حلقه درآورده و دو سر آن به هم گره زده میشود و دایرهوار روی زمین پهن میشود. سپس به تعداد اعضای شرکتکننده در مسابقه، محیط دایره تقسیم شده و محل استقرار هر نفر مشخص میشود. در فاصله سه متری هر فرد، یک شیء روی زمین گذاشته میشود. با شروع مسابقه، هر نفر در محل خود قرار میگیرد و ضمن آنکه با یک دست طناب حلقه را به طرف خود میکشد، با دست دیگر تلاش میکند شیء پشت سر خود را بردارد. اولین کسی که شیء مربوط به خود را برداشت، برنده بازی خواهد بود.
بازی قلعه
در بازی قلعه، ابتدا یارکشی میشود و سپس با شیر یا خط، یکی از گروهها به گرفتن یاران گروه دیگر میپردازد. هر کسی که دستگیر میشود، به کنج دیواری برده میشود که به آن قلعه گفته میشود. اگر یکی دیگر از اعضای گروه بتواند به قلعه نزدیک شده و دستش را به یکی از افراد دستگیر شده بزند، آنها آزاد میشوند. بازی تا هنگامی که تمام افراد گروه دستگیر شوند، ادامه مییابد و سپس دو گروه تعویض میشوند.
بازی کشبازی
حداقل سه نفر باید در این بازی شرکت کنند. دو نفر کش را به کمک پاهایشان میگیرند و یک نفر از روی کش میپرد. تعداد افرادی که کش را میگیرند، میتواند بیشتر هم باشد. این بازی چندین مرحله دارد که هر کدام اسم مخصوصی دارد.
بازی کبدی با یک پا
در این بازی، بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم میشوند و هر گروه در جایگاه خود که از قبل مشخص شده است، میایستند. یک نفر از بازیکنان گروه اول پشت خط میانی میایستد. بازیکن یک پایش را بلند میکند و روی یک پا میایستد و به صورت لیلی کردن به زمین تیم مقابل وارد میشود. او سعی میکند به طرف بازیکنان گروه دوم برود و آنها را لمس کند. بازیکن گروه اول باید به همان حالت یک پا و قبل از خسته شدن و زمین خوردن پایش، به سمت گروه خود برگردد. اگر قبل از بازگشت و گذشتن از خط میانی، پایش به زمین بخورد، میسوزد و باید از بازی خارج شود.
بازی کلاغپر
در این بازی،