عید قربان یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان است که با خواندن دعاها و اذکار ویژه‌ای همراه است. این دعاها نه تنها ارتباط عمیق‌تری با خداوند فراهم می‌کنند، بلکه یادآور اهمیت فداکاری و تسلیم در برابر اراده الهی نیز هستند. در ادامه، با دعاها و اذکاری که در روز عید قربان خوانده می‌شود، آشنا می‌شویم.
دعای هنگام ذبح قربانی
در روز عید قربان، ذبح قربانی به یاد فداکاری حضرت ابراهیم (ع) انجام می‌شود. در این زمان، خواندن دعاهای خاصی توصیه شده است که به دو مورد آن اشاره می‌کنیم:
دعای امام علی (ع)
امیرالمؤمنین علی (ع) فرموده‌اند که هنگام ذبح حیوان قربانی گفته شود:
بِسْمِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفًا مُسْلِمًا وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ، إِنَّ صَلَاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، لَا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذَلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ.
ترجمه: به نام خدا و خدا بزرگ‌تر است، روی خود را به سوی کسی که آسمان‌ها و زمین را آفریده است برمی‌گردانم، به صورت یک مسلمان خالص و من از مشرکان نیستم. نماز من و قربانی من و زندگی و مرگ من برای خداوند، پروردگار جهانیان است، که هیچ شریکی ندارد و به این امر شده‌ام و من اولین مسلمانان هستم.
دعای امام صادق (ع)
حضرت صادق (ع) نیز توصیه کرده‌اند که هنگام ذبح قربانی گفته شود:
وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفًا مُسْلِمًا وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ، إِنَّ صَلَاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، لَا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذَلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ. اللَّهُمَّ مِنْكَ وَ لَكَ بِسْمِ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ.
ترجمه: روی خود را به سوی کسی که آسمان‌ها و زمین را آفریده است برمی‌گردانم، به صورت یک مسلمان خالص و من از مشرکان نیستم. نماز من و قربانی من و زندگی و مرگ من برای خداوند، پروردگار جهانیان است، که هیچ شریکی ندارد و به این امر شده‌ام و من از مسلمانان هستم. خدایا از تو و برای تو، به نام خدا و خدا بزرگ‌تر است.
دعای روز عید قربان
در روز عید قربان، مسلمانان به دعاهایی روی می‌آورند که طلب مغفرت و رحمت الهی و برکت در زندگی را به همراه دارد. یکی از دعاهای معروف این روز، دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه است که امام سجاد (ع) در این روز می‌خواندند:
اللَّهُمَّ هَذَا يَوْمٌ مُبَارَكٌ مَيْمُونٌ، وَ الْمُسْلِمُونَ فِيهِ مُجْتَمِعُونَ فِي أَقْطَارِ أَرْضِكَ، يَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِي حَوَائِجِهِمْ، فَأَسْأَلُكَ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُكَ عَلَيْكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ.
ترجمه: خدایا، این روزی مبارک و میمون است و مسلمانان در نقاط مختلف زمین تو گردهم آمده‌اند، خواهنده و طلب‌کننده و خواهان و ترسان از تو، و تو ناظری بر نیازهایشان. بنابراین از تو به جود و کرمت و آسانی آنچه از تو خواسته‌ام، طلب می‌کنم که بر محمد و آل او درود فرستی.
قنوت نماز عید قربان
در قنوت نماز عید قربان، دعاهای خاصی خوانده می‌شود که شامل طلب خیر و برکت برای مسلمانان و درود بر پیامبر (ص) و آل اوست. این دعاها نشان‌دهنده ارتباط نزدیک‌تر با خداوند و تأکید بر وحدت و همبستگی مسلمانان است.
نتیجه‌گیری
در مجموع، دعاهای عید قربان بر تسلیم در برابر اراده الهی، طلب مغفرت و رحمت، و یادآوری فداکاری و اخلاص در عبادت تأکید دارند. این دعاها فرصتی برای تجدید عهد با خداوند و طلب برکت و رحمت از او در این روز مبارک فراهم می‌کنند.