مقدمه
مسئله تبار اشکانیان یا پارت‌ها یکی از مباحث جذاب و بحث‌برانگیز در تاریخ ایران است که همواره مورد توجه پژوهشگران و مورخان قرار گرفته است. این مقاله به بررسی دیدگاه‌های مختلف در مورد تبار اشکانیان پرداخته و تلاش می‌کند تا با بررسی شواهد و مستندات موجود، به سوالات کاربران درباره این موضوع پاسخ دهد.
تبار اشکانیان: ترک یا ایرانی؟
پاسخ مستقیم به سوال اصلی
براساس مطالعات و شواهد موجود، دو دیدگاه اصلی درباره تبار اشکانیان وجود دارد: برخی منابع تاریخی و پژوهشی آن‌ها را ترک‌تبار می‌دانند، در حالی که بسیاری دیگر آن‌ها را ایرانی‌تبار محسوب می‌کنند. با این حال، پژوهشگران معاصر با استناد به متون و کتیبه‌های موجود، اشکانیان را بیشتر به عنوان قومی ایرانی‌تبار معرفی می‌کنند.
دیدگاه‌های موافق ترک‌تبار بودن اشکانیان
دیدگاه اعتمادالسلطنه
اعتمادالسلطنه در کتاب «دررالتیجان فی تاریخ بنی‌الاشکانیان» اشاره می‌کند که پارت‌ها از طوایف تورانی (ترک) بوده‌اند و برخی از اسامی شاهان اشکانی را ترکی می‌داند. این دیدگاه بر اساس تحلیل‌های تاریخی و زبان‌شناختی ارائه شده است.
دیدگاه ویل دورانت
ویل دورانت، تاریخ‌نگار مشهور، در کتاب «تاریخ تمدن» بیان می‌کند که اشکانیان ریشهٔ سکایی-تورانی داشته و به لحاظ نژادی به ترکستان پیوسته‌اند. این نظریه بر اساس مطالعات او در زمینه تاریخ و تمدن‌های کهن ارائه شده است.
دیدگاه رابرت گیرشمن
رابرت گیرشمن نیز به نفوذ پارت‌هایی که از جلگه‌های شرق آمده بودند اشاره کرده و حرکت وسیع سکایی را که به واسطهٔ اقوامی از مناطق دوردست ترکستان چین به ایران سرایت کرده بود، مطرح می‌کند. این دیدگاه نشان‌دهنده تاثیرات فرهنگی و نژادی گسترده‌ای است که در طول زمان در منطقه رخ داده است.
دیدگاه‌های موافق ایرانی‌تبار بودن اشکانیان
پژوهش‌های معاصر
پژوهشگران معاصر با استناد به متون تورفان و رمزگشایی خط پهلوی اشکانی، فرضیهٔ ترک‌تبار بودن اشکانیان را مردود دانسته و آن‌ها را قومی از تبار ایرانی و بیابانگرد از طایفهٔ «پَرنی» معرفی می‌کنند. این شواهد نشان‌دهنده ارتباط نزدیک اشکانیان با فرهنگ و زبان ایرانی است.
دیدگاه دیاکونوف
دیاکونوف، تاریخ‌نگار دیگر، با اشاره به هم‌زبان و هم‌نژاد بودن اشکانیان، مادها و سکاها، بیان می‌کند که مادها از ظلم سلوکیان رنج می‌بردند و از فاتحان بیگانه نفرت داشتند؛ بنابراین، جانب اشکانیان را که از لحاظ نژاد و زبان به آن‌ها نزدیک بودند، نگاه می‌داشتند. این دیدگاه بر اساس تعاملات سیاسی و اجتماعی آن دوران ارائه شده است.
تحلیل و بررسی شواهد
شواهد زبانی و فرهنگی
یکی از اصلی‌ترین شواهدی که برای تعیین تبار اشکانیان مورد استفاده قرار می‌گیرد، مطالعات زبانی و فرهنگی است. تحلیل متون و کتیبه‌های باقیمانده از دوران اشکانی نشان می‌دهد که زبان و فرهنگ آن‌ها به شدت تحت تاثیر زبان‌های ایرانی قرار داشته است.
تحلیل تاریخی
از نظر تاریخی، اشکانیان به عنوان یکی از سلسله‌های مهم در تاریخ ایران شناخته می‌شوند. بررسی روابط سیاسی و نظامی آن‌ها با دیگر اقوام منطقه نیز می‌تواند به تعیین تبار آن‌ها کمک کند. در این زمینه، شواهد تاریخی نشان‌دهنده ارتباطات نزدیک اشکانیان با دیگر اقوام ایرانی‌تبار است.
نتیجه‌گیری
با توجه به شواهد موجود، به‌ویژه متون و کتیبه‌های به‌دست‌آمده، بسیاری از پژوهشگران معاصر اشکانیان را ایرانی‌تبار می‌دانند. با این حال، برخی منابع تاریخی و پژوهشگران گذشته، به‌ویژه در قرن نوزدهم میلادی، نظریهٔ ترک‌تبار بودن آن‌ها را مطرح کرده‌اند. این موضوع همچنان محل بحث و پژوهش است و نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد. در نهایت، تحلیل‌های زبانی، فرهنگی و تاریخی می‌تواند به روشن شدن این مسئله کمک کند.